Jak Niemcy skapitulują przed USA? [Analiza geopolityczna]

Po opisaniu drabiny eskalacyjnej w rywalizacji między Chinami a USA oraz ich możliwym dealem (tekst pt.: „USA vs Chiny – będzie wojna czy sojusz?”), a także po opisaniu drabiny eskalacyjnej w rywalizacji USA – Rosja (tekst pt.: „USA Zamierzają pobić Rosję. Nie będzie resetu”), przyszedł czas na tekst dotyczący relacji i możliwego przebiegu wydarzeń na linii USA – UE lub też bardziej USA – Niemcy.

Niniejszy tekst jest też pewnego rodzaju rozwinięciem wątku polityki niemieckiej. Bowiem, gdy powiedziało się już A (w ostatnim tekście pt.: „Czy niemiecka oferta dla USA jest rzeczywiście szansą dla Polski?”) to należy konsekwentnie powiedzieć B. Oraz pokusić się o opisanie sytuacji w relacjach na linii Berlin-Waszyngton w kontekście próby odpowiedzenia sobie na pytanie czy i w jakiej treści dojdzie do porozumienia między Niemcami (i szerzej UE), a Stanami Zjednoczonymi.

Na blogu wielokrotnie podkreślałem, że Stany Zjednoczone obudziły się w 2013 roku tak naprawdę z trzema rywalami. Chinami, Unią Europejską i Rosją. Przy czym z tej trójki Chiny są najpotężniejsze i najtrudniejsze do podporządkowania, Rosja jest najbardziej niezależna i mało podatna na presję ze strony Waszyngtonu, a Unia Europejska to gracz najbardziej zależny od USA, wewnętrznie niespójny i jednocześnie rozgrywany przez pozostałe siły. Amerykanie zdiagnozowali zagrożenie i możliwość powstania eurazjatyckiej koalicji UE-Rosja-Chiny po czym obrali strategię rozdzielania pozostałych graczy. Zaczęto od izolacji polityczno-gospodarczej Rosji. Odgrodzono ją – za pomocą państw Europy Środkowej – od Niemiec. Proces ten zapoczątkowała jeszcze administracja Baracka Obamy co kontynuował Donald Trump, który okazał się w działaniu najbardziej antyrosyjskim prezydentem USA od czasów Ronalda Reagana (bez względu na to co mu zarzucano i jak wielką przyjaźń deklarował Putinowi). Donald Trump zrobił jednak coś więcej. Rozpoczął proces gospodarczego izolowania Chińskiej Republiki Ludowej. Niemniej, samo izolowanie rywali wymaga dużego nakładu sił i środków, tj. choćby zaangażowanie na pomoście bałtycko-czarnomorskim. Trzeba ograniczać i walczyć z dążnością izolowanych graczy do odzyskania łączności między sobą.

Celem Stanów Zjednoczonych jest podporządkowanie sobie reszty globu, a izolacja rywali miała służyć temu, by zmuszać ich do uległości jednego po drugim. Tak by nie zdołali współdziałać, ponieważ wówczas Waszyngton nie poradziłby sobie ze zwartym, kontynentalnym blokiem. Rozstawiając przeciwników pojedynczo w poszczególne narożniki, amerykański bokser mógł natomiast wybierać w jakiej kolejności zmierzy się w pojedynkach jeden na jeden. Ponieważ Chiny są najpotężniejsze, a Rosja najbardziej niezależna od Stanów Zjednoczonych, to logicznym wydaje się, że proces pacyfikacji niepokornych musi być rozpoczęty od najsłabszego gracza. Niemiec i szerzej Unii Europejskiej. Po pierwsze dlatego, że dobrze jest najpierw pokonać najsłabszych zyskując tym samym siłę do ostatecznego rozstrzygnięcia z tymi silniejszymi. Po drugiej, dopóki Rosjanie mają choć cień nadziei na uzyskanie porozumienia z Niemcami niezależnie od woli USA, dopóty ich determinacja w oporze jest nie do złamania. Jednocześnie UE jest wielkim rynkiem zbytu dla chińskich towarów. Razem USA i UE odpowiadają za połowę wartości chińskiego eksportu. Dobrze byłoby więc by zachodnie rynki współdziałały przeciw Pekinowi.

Kierując się tą logiką na początku lutego 2020 roku opublikowałem tekst pt.: „UE zostanie wasalem USA – co nas czeka po roku wyborczym 2020?”, w którym jako pierwszy postawiłem tezę, że po listopadowych wyborach USA – bez względu na ich wynik – Stany Zjednoczone będą chciały w krótkim czasie podporządkować sobie Unię Europejską. Ponieważ Amerykanom zaczyna kończyć się czas a podporządkowanie Europy pozwoli wywrzeć jeszcze większą presję na Rosję oraz Chiny. Teza ta stała została kilka miesięcy później spopularyzowana (choć nie przeze mnie), a po niemieckich ofertach hołdu względem USA można przypuszczać, że lada moment się ziści. Podobnie jak sprawdziła się inna prognoza z wyżej cytowanego tekstu mówiąca o tym, że Rosjanie postarają się o spacyfikowanie niepokornej Białorusi. Przypomnijmy, po sierpniowych wyborach Łukaszenka który wynegocjował dostarczenie gazu na Białoruś przez Litwę, nagle stanął przed społecznym buntem – co zaskoczyło dogadujących się z nim dobrze Amerykanów. W efekcie Mińsk popadł w całkowitą zależność względem Moskwy. Choć w ostatnim czasie znów zaczyna silić się na asertywność. Niemniej, wracając do tematu niemiecko-amerykańskiego. Wydaje się być pewnym, że w najbliższym czasie doczekamy się rozstrzygnięcia kwestii relacji pomiędzy USA i Niemcami oraz USA i Unią Europejską.

Z uwagi na liczne amerykańskie przewagi tj. np.:

• kontrola zachodnich rynków finansowych,
• kontrola morskich szlaków handlowych do Europy,
• kontrola Trójmorza i lądowego połączenia z Rosją oraz dalej z Chinami,
• obecność militarna w Niemczech i w Europie Środkowej,
• bilans handlowy z Niemcami i Unią Europejską, z którego wynika, że największy importer na świecie (USA) daje Europejczykom i Niemcom zarabiać na swoim rynku, natomiast sam zarabia na Starym Kontynencie relatywnie niewiele, a więc może jako „konsument” lub „odbiorca” dyktować warunki, nakładać cła, grozić wyparciem europejskich firm i koncernów z chłonnego i wartościowego amerykańskiego rynku,

Amerykanie mają wielką przewagę w ewentualnych negocjacjach z Berlinem i Brukselą. Nic więc dziwnego, że Niemcy – pod koniec października tego roku –  zaoferowali hołd lenny starając się nie być stratnym na relacjach gospodarczo-politycznych z Waszyngtonem. Było to kwestią czasu, a stanowisko niemieckie miękło tym bardziej, im mocniej Amerykanie zaczynali naciskać. W tym miejscu historii należy się więc zastanowić, jakiego rodzaju układ może zostać zawarty pomiędzy Niemcami a Stanami Zjednoczonymi. I co on może oznaczać dla Polski.

Hołd pruski

By móc odpowiedzieć sobie na pytanie, jak może wyglądać ewentualne porozumienie-hołd lenny Niemiec należy w pierwszej kolejności rozpisać korzyści i koszty każdej ze stron wynikające z istniejącego stanu rzeczy. Następnie należy ocenić, czy koszty trwania zaistniałej sytuacji motywują obie strony ku zawarciu porozumienia. Na koniec można pokusić się o oszacowanie, jak i czym są w stanie zapłacić obie strony by zyskać to, na czym im zależy i zapłacić za to akceptowalną dla nich cenę.

Perspektywa Niemiec

Republika Federalna Niemiec – na obecnym etapie rywalizacji mocarstwowej – wydaje się stać w narożniku i biernie odbierać ciosy hegemona licząc na to, że garda okaże się szczelna. Co zawsze jest najgorszą taktyką. Wynika to jednak z faktu, że Berlin nie ma możliwości uderzenia w interesy Stanów Zjednoczonych, a gdyby tego spróbował – wówczas naraziłby się na potężny cios kontrujący w odsłoniętą część ciała. Niemiecki eksport składa się na ponad 40% krajowego PKB. Niemcy najwięcej eksportują wprawdzie do sąsiadów z UE, niemniej ogromnym niemieckim rynkiem zbytu są Chiny (3 największy odbiorca w 2019 roku – wartość 108 mld dolarów). Zresztą Niemcy jako jedyni byli zdolni osiągnąć dodatni bilans handlowy z Chinami. Są w tym zakresie uzależnieni od handlu morskiego, a ich flota nie jest w stanie działać globalnie oraz zabezpieczać transport niemieckich towarów. W tym zakresie Berlin zależny jest (jak niemal cały świat) od dobrej woli US Navy oraz politycznych deklaracji amerykańskich polityków w zakresie zasad swobodnego handlu.

Niemcy posiadają wysoce wydajną gospodarkę o tańszych kosztach utrzymania jeśli chodzi o potrzeby energetyczne. Wszystko dzięki importowi gazu i ropy naftowej z Rosji na bardzo dobrych warunkach. Problem w tym, że transport ten odbywa się przez: Polskę, Ukrainę oraz Nord Stream. Budowa i uruchomienie Nord Stream II mogłoby uniezależnić Niemców od woli politycznej amerykańskich stronników z Warszawy i Kijowa. Problem w tym, że Amerykanie doprowadzili do wstrzymania inwestycji i prawdopodobnie nie pozwolą na jej uruchomienie. Innymi słowy Berlin wciąż pozostaje i możliwe, że pozostanie zależny w tej kwestii od państw tranzytowych, które są sojusznikami USA.

W 2019 roku Niemcy miały nadwyżkę w bilansie handlowym z USA w wysokości 67 mld dolarów. Sprzedały wówczas do Stanów Zjednoczonych towary i usługi o łącznej wartości 133,5 mld usd. Innymi słowy USA to największy konsument dla niemieckiej gospodarki.  W tym czasie cała Unia Europejska zarobiła na rynku amerykańskim na czysto 140 mld euro. W konsekwencji Amerykanie mogą szachować Unię podobnie jak zaczęli to robić z Chinami. Przykładem na to jest nałożenie przez Donalda Trumpa w 2018 roku ceł na stal i aluminium co uderzyło głównie w niemieckiego eksportera. To był jedynie sygnał ostrzegawczy dla Europy Zachodniej pokazujący, co się może stać, gdy Waszyngton uzna UE za prawdziwego konkurenta z którym musi rywalizować. Odpowiedź Berlina była symboliczna. Nałożono cła na importowane z USA motocykle. Szczęśliwie dla Niemców, Amerykanie niespecjalnie się tym przejęli i nie wprowadzili (jeszcze) ceł na europejskie samochody. To byłaby katastrofa dla niemieckiego przemysłu motoryzacyjnego, który jest jednym z wiodących sektorów niemieckiej gospodarki.

Nie do zakwestionowania jest wiec teza, że w relacjach gospodarczych, to Amerykanie są stroną finansującą. Tak więc to oni mają przewagę w narzucaniu warunków. Jednocześnie w sferze politycznej byli zdolni do wyciągnięcia Niemcom z kieszeni ich najbliższej strefy wpływów. Mitteleuropy. W 2015 roku jak jeden mąż, do amerykańskiego obozu przeszły: Polska, Litwa, Łotwa, Estonia oraz Rumunia. Amerykanie mogą liczyć również na Bułgarię oraz Chorwację. Zainicjowanie rozmów o Trójmorzu ośmieliło do asertywności względem Niemiec również Austrię oraz Czechy i Słowację. Odświeżona została inicjatywa V4 (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry). Natomiast Wiktor Orban grał już asertywnie względem Berlina znacznie wcześniej co nie wynikało z postawy Amerykanów. Niemniej podsumowując: w 2015 roku niemal cała Europa Środkowa przeorientowała się w polityce zagranicznej na Waszyngton lub co najmniej zdystansowała do Berlina. Oprócz tego z Amerykanami rozpoczęli współdziałać Skandynawowie. Zwłaszcza Norwegowie, choć pamiętajmy o zwlekaniu Duńczyków w sprawie pozwoleń na budowę Nord Stream II co uderzało w interesy Berlina i było z pewnością zainspirowane z Waszyngtonu.

Jeśli przyjrzymy się obecnej strefie niemieckich wpływów politycznych, porównując stan np. z 2012 roku do obecnego, to mamy do czynienia z prawdziwą katastrofą. Na zachodzie znajduje się sprzyjająca Berlinowi Holandia. Niemcy muszą dzielić swoje wpływy z Francuzami w Belgii oraz Luksemburgu. Półwysep Iberyjski był zawsze poza niemieckim zasięgiem, a Włosi stali się największym krytykiem Brukseli, strefy euro oraz niemieckiej polityki fiskalnej. Za wschodnią granicą Niemiec mamy natomiast do czynienia z przestrzenią, w której warunki dyktują Amerykanie (wyłączając Węgry). W kontekście wzajemnego balansu sił na osi Paryż-Berlin, Niemcy wyglądają w tej chwili niczym uschnięta i ogołocona z igieł choinka (takie nawiązanie do zbliżających się świąt J ). Oczywiście wciąż są samodzielnie znacznie potężniejsze gospodarczo niż Francja i każdy inny członek UE. Niemniej prawda jest taka, że niemiecki ośrodek siły stracił ogromną ilość wpływów politycznych. Choć oczywiście zachował powiązania gospodarcze.

Reasumując, Niemcy pogodzili się ze swoją bezsilnością wobec amerykańskiej presji. Zrozumieli, że nie mogą już dłużej balansować siedząc okrakiem na płocie, ponieważ Amerykanie owinęli jego krawędź drutem kolczastym. To z kolei powoduje, że brak wyboru może być bardziej bolesny dla Berlina niż jego konsekwencje.

Perspektywa Stanów Zjednoczonych

Amerykański punkt widzenia jest zgoła inny niż ten niemiecki. O ile Berlin postrzega relacje z USA w kontekście powiązań gospodarczych oraz rachunku zysków i strat o tyle Amerykanom zależy przede wszystkim na podporządkowaniu politycznym. Przy czym decydenci z Waszyngtonu dysponują  twardymi atutami w sferze gospodarczej, co znacznie ułatwia nakładanie presji politycznej. Stany Zjednoczone – dzięki gwarancjom bezpieczeństwa – potrafiły pozyskać polityczne wpływy w Skandynawii i Mitteleuropie. Jest to kolejnym dowodem na to, że realna siła militarna jest efektywniejszą podstawą wywierania skutków politycznych niż same tylko powiązania gospodarcze.

Amerykanie nie ponoszą w zasadzie strat w wyniku presji wywieranej na Unię Europejską. Do tych największych należy upływ cennego czasu oraz potrzeba samodzielnego angażowania się w rywalizację z Moskwą. W Europie Środkowej nie ma odpowiednich partnerów, którym można by było powierzyć zmagania strategiczno-taktyczne na poziomie militarnym. Niemcy nie posiadają wystarczającego potencjału i dotychczas odmawiały współpracy w zakresie wywierania presji na Rosję. Polska z kolei ma duże braki, choć ze względu na swoje położenie geograficzne oraz porównanie jej potencjału do innych państw z regionu, jest najpoważniejszym kandydatem na sojusznika.

Władzom z Waszyngtonu zależy więc na czasie i szybkim podporządkowaniu politycznym Unii Europejskiej w kwestii rywalizacji z Rosją i Chinami.

Można więc z całą pewnością stwierdzić, że obie strony są zainteresowane zakończeniem napięć na linii transatlantyckiej. Niemcy z każdym kolejnym dniem sporów tracą realne zyski. Amerykanie czas, niezbędny do okiełznania chińskiego smoka.

Pozycja negocjacyjna stron

Niemiecki rząd zrozumiawszy swoją nie najlepszą pozycję względem Stanów Zjednoczonych, postanowił nie czekać aż presja osiągnie najwyższy poziom. Co wiązałoby się dla Niemców z największymi stratami. Berlin postawił na ucieczkę do przodu, a więc manewr wyprzedzający. I ustami niemieckiej MON złożył propozycję podporządkowania się USA na akceptowalnych przez Niemcy warunkach. Annegret Kramp-Karrenbauer określiła je dość wyraźnie. Republika Federalna Niemiec jest gotowa ponosić wyższe koszty związane z obronnością, a także wziąć na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo Unii Europejskiej oraz wschodniej flanki NATO. Innymi słowy, Niemcy chcą sfinansować własną armię by ta równoważyła militarną presję Rosji.

Czy tego rodzaju propozycja jest dla Amerykanów korzystna i wiarygodna?

W obu przypadkach odpowiedź brzmi – nie. Po pierwsze, zbudowanie armii przez RFN zwiększy niezależność Niemiec oraz umocni ich pozycję w Europie. Przy najsilniejszej gospodarce i sile militarnej na Starym Kontynencie znów pojawi się pokusa zbudowania kontynentalnego imperium. Ponadto im większa i silniejsza Bundeswehra tym mniejsza rola amerykańskiej obecności wojskowej w RFN. Tym mniejsze pole manewru, jeśli chodzi o wywieranie presji na Berlin przez USA. Militaryzacja Niemiec jest oczywiście ostatnią rzeczą, jaką chcieliby widzieć wszyscy Europejczycy. Losy całych narodów i Europy nie mogą zależeć od ryzykownego powiedzenia: „do trzech razy sztuka, może się uda utrzymać pokój”. Nie po to Amerykanie brali udział w dwóch wojnach światowych na terenie Europy, a następnie przez pół wieku ponosili koszty zaangażowania militarnego na Starym Kontynencie by teraz powtarzać błędy przeszłości. Pomysł militaryzacji Niemiec jest tak fatalnym pomysłem dla wszystkich, że tylko Berlin mógł wpaść na to by go na poważnie zaproponować i wyłożyć jako kartę na stole negocjacyjnym. Co powinno zresztą wywołać trwogę w Paryżu i Warszawie. Francuzi woleliby jednak pozostać największą potęgą militarną w UE, a Polacy z pewnością chcieliby uniknąć sytuacji, w której to od Bundeswehry zależałoby ich poczucie bezpieczeństwa…

Budowa potęgi militarnej przez Niemcy pozwoliłaby im w dużej mierze dyktować warunki niemal całej Europie. A co za tym idzie, Berlin mógłby wówczas z większą łatwością uniezależnić UE od Amerykanów oraz zawrzeć strategiczny sojusz z Rosją. Dysponując bowiem odpowiednim orężem, Niemcy na partnerskich warunkach –  nie bojąc się rosyjskiej presji militarnej –  mogliby wrócić do umowy: surowce za know-how i kapitał. Co zadowalałoby obie strony. Natomiast sojusz Berlin-Moskwa oznaczałby koniec amerykańskiej polityki i nadziei na okiełznanie Chin w pojedynku jeden na jeden. Bez wsparcia UE oraz ze świadomością, że każde starcie między Waszyngtonem a Pekinem, wzmocni stronę, która nie będzie brała udziału w batalii. Jeszcze gorszy scenariusz mógłby wyglądać tak, że oś Paryż-Berlin-Moskwa wsparłaby Pekin. To byłby najgorszy scenariusz dla USA.

Zdając sobie z tego sprawę w polskiej przestrzeni publicznej pojawiła się myśl, by nakłonić Amerykanów do tego, by Niemcy sfinansowali Wojsko Polskie. To wyeliminowałoby zagrożenie niemieckie oraz dawało Amerykanom gwarancję, że silniejsza militarnie Polska dopilnuje, by Berlin dotrzymał złożonych Waszyngtonowi obietnic.

Problemem tego pomysłu jest to, że Niemcy go zwyczajnie nie mogą zaakceptować. Więc nie wchodzi on w grę jeśli chodzi o złożoną przez nich ofertę. Opisałem to w poprzednim tekście. Berlin składając propozycję hołdu, godzi się na podporządkowanie polityki zagranicznej UE pod Waszyngton w zamian za odzyskanie kontroli nad Mitteleuropą. Właśnie w tym celu niemiecka MON zaczęła sondować stanowisko przyszłej administracji Joe Bidena. Europa Środkowa już w tej chwili jest w strefie wpływów USA. Nielogicznym byłoby, gdyby Niemcy oferowali Amerykanom zgodzenie się na taki stan rzeczy, podegłość polityczną i jeszcze zgodziliby się na finansowanie polskiej armii, która pozwalałaby Warszawie na większą asertywność względem Niemiec. Nie. Berlin nie zamierza wprowadzać Polski do wyższej ligi na arenie międzynarodowej, bowiem Mitteleuropę traktuje jako przestrzeń państw będących przedmiotem gry.

Niemniej należy pamiętać, że niemiecka pozycja negocjacyjna jest bardzo słaba. I Amerykanie mogą nie przyjąć oferty lub narzucić siłą własne warunki. Więc może pojawić się nadzieja na to, że zmuszą Niemców do całkowitej kapitulacji i nakażą wzmocnienie Polski. Nadzieje te są jednak płonne. Amerykanie będą bowiem woleli zadbać o własny interes.

Jaki?

Po co Amerykanie mają negocjować na rzecz polskich interesów skoro mogą na Niemcach wymusić, by ci sfinansowali amerykańską obecność w Europie Środkowej? Jeśli Waszyngton może mieć cudzą armię za cudze pieniądze lub własną armię za cudze pieniądze, oczywistym jest, że wybierze tą drugą opcję.

W interesie USA jest posiadać jak największą armię, ale ograniczeniem tych ambicji zawsze będą środki finansowe. Te można pozyskać od sojuszników, którzy korzystają z amerykańskiej obecności militarnej. Amerykanie mogą przecież zagwarantować sobie sfinansowanie przez Niemców amerykańskich sił rotacyjnych na wschodniej flance NATO. Innymi słowy zwiększą własny potencjał militarny i będą mogli pozostać na kilku frontach na raz. I to nie jest wcale żadna odkrywcza myśl, tylko mam wrażenie że o tym zapomnieliśmy. Prezydent Donald Trump wielokrotnie wyrażał się jasno. Nie chciał zwiększenia niemieckiej armii tylko zwiększenia niemieckich wydatków na NATO. NATO, czyli na amerykańską obecność w Europie. Stany Zjednoczone preferują ten model od lat co jest widoczne przy renegocjacjach umów z Koreą Północną czy Japonią.  Tym bardziej niezrozumiałym jest liczenie na to, że w przypadku Niemiec będzie inaczej.  Niemożliwym będzie przekonanie Amerykanów, by zmusili Niemców do sfinansowania polskiej armii w sytuacji gdy Stany Zjednoczone chcą pokryć z niemieckiego budżetu własne koszty utrzymania obecności US Army w Europie. To są mrzonki.

Tak więc z jednej strony USA negocjuje środki finansowe dla siebie, z drugiej Niemcy chcą odzyskać kontrolę nad Mitteleuropą. Oczywistym jest więc, że tego rodzaju rozmowy na tak wczesnym etapie i zainicjowane przez Niemców, są dla Polski tylko i wyłącznie zagrożeniem. Niemcy w zamian za czas (szybka zgoda na podległość) oferują własną armię, ale w ramach kompromisu mogą zgodzić się na sfinansowanie kosztów utrzymania amerykańskich sił zbrojnych. Najgorszym scenariuszem dla Warszawy jest taki, w którym Niemcom udałoby się przekonać USA do powstrzymania się od wspierania Polski! W zamian Berlin i Waszyngton miałyby razem – ponad głowami Warszawy – decydować o tym, co się tutaj dzieje. Amerykanie mieliby własną armię w Polsce finansowaną przez Niemców. Polacy zaś staliby się biernymi obserwatorami manewrów na własnym terytorium! Oczywiście nie można do tego dopuścić.

Na szczęście Polska posiada silne argumenty do tego, by przekonywać, że w amerykańskim interesie jest utrzymanie dotychczasowej linii względem Berlina oraz jego kompletna kapitulacja. Przymuszenie Niemiec do sfinansowania amerykańskich wojsk, a jednocześnie amerykańska kontynuacja współpracy z Polską i wzmacnianie jej pozycji względem Berlina. Polska świetnie nadaje się na amerykańskiego stróża w Unii Europejskiej oraz lidera proamerykańskiego bloku w Europie Środkowej. By zostać tym liderem musi stać się silniejsza i mieć podstawy do asertywności względem Berlina. Korzyść Amerykanów z partnerstwa z Polską jest łatwo zauważalna w kontekście strategicznych interesów. Bowiem Warszawa zawsze będzie się obawiać niemiecko-rosyjskiego porozumienia ponad swoimi głowami. Warszawa zawsze będzie się obawiała niemieckiej dominacji, a także rosyjskiej agresji. Tak więc polskie interesy są naturalnie zbieżne z interesami Waszyngtonu i nie trzeba Polski specjalnie namawiać lub pilnować, by przypadkiem nie porozumiała się z Moskwą.

Liczenie Polaków na to, że umowa niemiecko-amerykańska zawarta na bazie oferty z Berlina będzie uwzględniała polskie interesy i wzmocni Wojsko Polskie byłoby więc naiwnością. To tak, jakby Ukraińcy z nadzieją spoglądali na ofertę Moskwy wystosowaną do Waszyngtonu i oczekiwali, że Putin zgodzi się jeszcze na sfinansowanie i dozbrojenie ukraińskiej armii. Tak się nie stanie, choćby miała się zawalić ziemia pod Kremlem.

Polityka zagraniczna nie może być oparta na chciejstwie. Musi uwzględniać interesy wszystkich graczy i ich zwyczajny egoizm. Skoro USA chcą pozyskać od Niemców środki na własną armię, to nie można oczekiwać, że zrezygnują z tego dzieląc się z Polakami. To jest zwyczajnie nielogiczne.

Warunki hołdu i nowe TTiP

Niewątpliwe jest, że Amerykanie są wstanie narzucić własne warunki Niemcom. Pytanie jest, jak szybko zmuszą ich do kompletnej kapitulacji – co byłoby najlepszym rozwiązaniem i dla USA i dla Polski. Należy pamiętać o tym, że Berlin sprzeciwiał się Waszyngtonowi już kilkukrotnie. Próbował wraz z Rosją ominąć warunki resetu Obamy, przez co Amerykanie stracili kilka lat, które miały być przeznaczone na dokonanie piwotu. Zamiast tego, USA znów musi angażować się w Europie i ścierać się z Rosją. Oprócz tego Niemcy nie zaakceptowali amerykańskiego zerwania umowy z Iranem oraz amerykańskich sankcji. Niezależnie od tego co Joe Biden myśli o polityce Donalda Trumpa, fakt jest jeden. Niemcy naruszyli wyraźny zakaz hegemona w tej sprawie. Innymi słowy, Waszyngton powinien dążyć do całkowitej kapitulacji Berlina nie tylko z tego powodu, że może do niej doprowadzić. Ale również z tego, że wizerunkowo w jego interesie jest pokazanie, jaki los czeka państwa, które nie stawią się na wezwane w szeregu za plecami hegemona. Oczywiście oprócz tego przy kapitulacji Niemiec, Amerykanie zyskają w nowym dealu najwięcej. Problemem jest tylko czas, jednak wydaje się, że Berlin nie jest w stanie długo opierać się presji ze strony Waszyngtonu.

Można więc pokusić się o przewidzenie, w jakim zakresie warunki USA zostaną narzucone, przy akceptacji ze strony Berlina. W mojej ocenie Amerykanom zależeć będzie na następujących kwestiach:

1. Rezygnacja z Nord Stream II, co zagwarantuje brak możliwości finansowania Rosji przez Niemcy (kapitał za surowiec) oraz ograniczy potencjał ewentualnych zakulisowych negocjacji niemiecko-rosyjskich za plecami Amerykanów.
2. Nowa transatlantycka umowa handlowa (TTiP), o którą Amerykanie zabiegali od dawna, a która wzmocni bardziej stronę amerykańską. Zwłaszcza w kontekście dostaw surowców energetycznych (LNG i ropa). Amerykanie nacisną by ograniczyć import surowców z Rosji oraz by Europa zwiększyła import z USA.
3. Zbudowanie wspólnej platformy ekonomiczno-gospodarczej, która miałaby ograniczać wpływy i wypierać Chińczyków z zachodnich rynków (np. rezygnacja Niemców z chińskiego 5G).
4. Finansowanie przez Niemcy amerykańskiej obecności wojskowej w Europie Środkowej. Berlin zgodzi się na to szybciej niż na finansowanie polskiej armii, bowiem nie zamierza hodować u swojego boku kolejnego asertywnego gracza, który będzie chciał odgrywać rolę lidera w Mitteleuropie – lepiej zapłacić haracz hegemonowi, którzy i tak prędzej czy później Europę będzie musiał opuścić. Pozostawiając ją pod wpływami Berlina. Niemcy nigdy nie będą finansować Polskiej armii i nigdy się na to nie zgodzą. Szerzej pisałem o tym w ostatnim tekście.

Przy temacie powyższego układu natychmiast nasuwa się też pytanie, co z Francją? W dużym skrócie (bo to odrębny temat) warto przeczytać powyższe punkty jeszcze raz. Tylko ten dotyczący transatlantyckiej umowy handlowej dotyczy interesów francuskich i uważam, że treść tej umowy zwyczajnie będzie tak negocjowana by Francuzi się na nią zgodzili. Paryż będzie też musiał zaakceptować decyzję Berlina w kwestii uległości. Francja prowadzi własną politykę zagraniczną, dysponuje silną armią, posiada ambicje kolonialne w Afryce i nad Morzem Śródziemnym. Francuzi są przekonani, że w tych kwestiach poradzą sobie nawet przy nieobecności Niemiec. I samodzielnie będą dogadywać się w tych kwestiach z USA.

Perspektywa Polski

Natomiast pozostaje jeszcze kwestia interesów Warszawy. W naszej racji stanu jest, by przedmiotem dealu nie była Polska. Tzn. kwestia partnerstwa polsko-amerykańskiego powinna pozostać bez zmian. Tak jak budowanie Trójmorza. Choćby również z tego względu, że nie możemy wciąż myśleć peryferyjnie i mieć nadzieję, że dwa inne mocarstwa będą w umowie między sobą decydować o polskich sprawach. Choćby miało to dotyczyć jałmużny. Polska musi wreszcie przebić sufit polityczny i samodzielnie negocjować warunki bezpośrednio z Niemcami i Amerykanami. A w tym drugim przypadku są na to spore szanse ponieważ Amerykanie z pewnością chętnie pozostawią sobie wpływy w Europie Środkowej – tak na wszelki wypadek. Gdyby Berlin ponownie (jak w latach 2011-2013) chciał się wymigać z umowy. I nawet gdyby amerykańskie wsparcie dla Polski (wynikające z umowy dwustronnej) miało pochodzić ze środków niemieckich, to Niemcy nie muszą, a nawet nie powinni o tym wiedzieć. Nasze rozliczenia z USA są naszymi rozliczeniami i Niemcy nie powinni mieć nic do tego. Po co mielibyśmy dawać im pretekst do tego, by grać tą kartą? Ponadto nie można błagać Amerykanów o to by załatwiali nasze sprawy z innymi państwami w naszym imieniu. To znacznie osłabia naszą pozycję w oczach ludzi z Waszyngtonu. Stajemy wówczas w roli petenta – pieska, który ma nadzieję, że mu dobry pan rzuci obgryzioną kość pod stół. W ten sposób nie można prowadzić dyplomacji, jeśli chce się zbudować swój wizerunek na arenie międzynarodowej (jakby to wyglądało też w oczach państw Trójmorza, które miałyby niby podążać za naszym przywództwem? – papierowy lider). Warunki wsparcia trzeba negocjować bezpośrednio i samodzielnie z danym państwem (USA/Niemcy). Jako podmiot i druga strona ewentualnej umowy.

Należy też powtórzyć, że dotychczasowa stanowcza polityka USA względem Niemiec powinna zostać utrzymana. Dlaczego? Ponieważ była i jest skuteczna. Niemcy miękną. Boją się amerykańskich ceł, mają problem z ukończeniem Nord Stream II, muszą godzić się na kompromisy w kwestiach klimatycznych i praworządności. I choć ustępstwa mogą wydawać się niewielkie, to stanowią precedens, który zachęci inne kraje Mitteleuropy do asertywnej postawy i budowy politycznego bloku wewnątrz Unii (vide Trójmorze). Wspieranie przez USA Trójmorza gwarantuje stały nacisk i presję na Berlin. To w czym Amerykanie mogą odpuścić pozostawiając Berlin z twarzą, to kwestie wymiany handlowej. W ramach nowego TTiP Niemcy będą mogły nadal bogacić się na eksporcie do USA bez obawy, że Waszyngton z dnia na dzień nałoży cła na import z UE.

Osobiście mam wielką nadzieję, że w opisany wyżej sposób zakończy się saga z niemiecko-amerykańskim napięciem w relacjach. Ponieważ Polska utrzyma status lidera budowanego Trójmorza (a jeszcze go nie ma). I będzie wciąż istotna dla USA  przez co wciąż będzie mogła liczyć na amerykańską obecność na wschodniej flance, a także będzie miała alternatywę dla Berlina. Co daje podstawy do asertywnej postawy względem Niemiec, a więc dbania o swoje interesy w ramach Unii Europejskiej. Natomiast armię możemy zbudować sobie sami za własne pieniądze. Celem polskiej dyplomacji powinno być uświadomienie Amerykanów, że skoro już pozyskali środki od Niemiec, to mogliby się podzielić technologią z Polską. Nawet nie za darmo, ale po cenach detalicznych z minimalnymi marżami. Bo dotychczas było inaczej. Polscy politycy powinni potrafić wykorzystać w rozmowach z Amerykanami atuty, które już posiadamy. Jakich argumentów używać? Już kiedyś o tym pisałem w tekście pt.: „Polska – kluczem do strategii USA?”. Natomiast to czego możemy żądać to wsparcie dla polskiego przemysłu zbrojeniowego w zakresie know-how, a także dla polskiej gospodarki i biznesu. Choć w tych ostatnich kwestiach to nie jałmużna powinna decydować o naszym prosperity  a mądra polityka wewnętrzna.

Tymczasem polskie ministerstwo finansów obrało sobie za cel dorżnięcie małych i średnich przedsiębiorstw oraz uzależnienie sektora prywatnego od państwa. Czego dowodem są zmiany w prawie podatkowym przeforsowane rzutem na taśmę w ostatnich dniach listopada. Opodatkowanie osób fizycznych prowadzących działalność w formie spółek osobowych podatkiem od osób prawnych jest skandalem i kuriozum – potworem prawnym. A polski tzw. “cit estoński” to jedna wielka pułapka dla polskiego biznesu. Wiosną pisałem co należy zrobić by wykorzystać szansę, jaką daje nam pandemia. Należało odblokować polski potencjał gospodarczy, uprościć system podatkowy, ujednolicić stawki – ba dokonać rewolucji podatkowej. Był to dobry moment, bo gospodarka w warunkach pełnego lockdownu i tak nie funkcjonowała. I w momencie gdy Czesi i Niemcy obniżają podatki, nasz rząd poszedł zupełnie w odwrotnym kierunku. Prawo zostało niemiłosiernie skomplikowane (co rząd czyni regularnie – co roku wprowadzając duże zmiany), państwo obłożyło spółki osobowe podwójnym podatkiem dochodowym a na mało zorientowanych zastawiono pułapkę fiskalną w postaci podatku estońskiego, gdzie lepem ma być niższe oprocentowanie (9% zamiast 19%). Sęk w tym, że to nie jest żadne obniżenie podatku tylko jego odroczenie. Jest to jednak temat na zupełnie odrębny wpis, który być może powstanie jak zejdą ze mnie emocje w tym względzie. Musiałbym teraz bowiem użyć wielu niecenzuralnych słów by opisać tę patologię wprowadzaną przez bandę patałachów z MF.

Uff. I wraz z tym mało optymistycznym akcentem już teraz życzę Wam zdrowych i wesołych Świąt oraz Szczęśliwego Nowego roku 🙂  Zapewne jest to mój ostatni tekst przed świętami, zwłaszcza, że rozpocząłem prace nad przedostatnim rozdziałem książki, który mam zamiar skończyć do 31 grudnia.

Pozdrawiam

Krzysztof Wojczal

Geopolityka, polityka, gospodarka, prawo, podatki – blog

Wartościowe? Pomóż rozwijać bloga