Niniejszy artykuł stanowi rozwinięcie i aktualizację części rozdziału z książki: „Trzecia Dekada. Świat dziś i za 10 lat”.
8 grudnia Olaf Scholz obchodził swoją pierwszą rocznicę urzędowania na stanowisku kanclerza Niemiec. Trzeba uczciwie przyznać, że niemiecki lider trafił w najgorszy możliwy dla siebie moment, jeśli chodzi o objęcie władzy. Od 24 lutego 2022 roku sytuacja międzynarodowa, ale i także sytuacja Niemiec zmieniły się diametralnie. Jednak nie może to być usprawiedliwieniem dla działań podejmowanych przez Scholza w ostatnich 10 miesiącach, które zostały zwieńczone wizytą w Pekinie (4.XI). Jeśli niemiecki kanclerz nie zmieni strategii geopolitycznej, to nie ma szans by jego rządy obrodziły w jakieś pozytywy dla Republiki Federalnej Niemiec.
Tak krytyczna ocena wynika z kilku faktów. Wydaje się, że od czasów zakończenia II Wojny Światowej jeszcze nigdy Republika Federalna Niemiec i jej kanclerz nie mieli tak złego wizerunku wśród sojuszników i partnerów. Władze z Berlina zrobiły wszystko, by podważyć swoją wiarygodność i skruszyć budowane latami zaufanie. Zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej, ale i nie tylko. Powściągliwość Olafa Scholza w sprawie pomocy materialnej dla Ukrainy nie powinna być dla nikogo zaskoczeniem, jednak styl w jakim Scholz starał się odwlekać udzielenie wsparcia był fatalny. Można go porównać ze stylem w jakim Joe Biden wyprowadził amerykańskie wojska z Afganistanu. W jednym i drugim przypadku decyzje nie były zaskakujące. Natomiast forma działania w sposób katastrofalny zaważyła na wizerunku państw i ich przywódców. Tyle tylko, że niedługo po tym Joe Biden odbudował swój wizerunek i wiarygodność USA w momencie rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Nie jest natomiast takie pewne, czy Olaf Scholz otrzyma swoją szansę na rehabilitację, a jeśli nawet, to czy ją wykorzysta?
LIDER EUROPY?
Pomóc Ukrainie, pokazać agresorowi, że wojna się nie opłaca – stabilizacja kontynentu
W tym zakresie rodzą się poważne wątpliwości. Torpedowanie przez Scholza przekazania określonego sprzętu wojskowego na Ukrainę skończyło się głośną aferą ujawnioną przez dziennik „Bild”. Symbolem niemieckiej „pomocy” stało się przekazanie pięciu tysięcy hełmów. Ta wizerunkowa porażka nie została zatarta przez późniejsze próby ratowania twarzy i znacznego zwiększenia skali pomocy. W rankingu państw, które przekazały Ukrainie najwięcej sprzętu wojskowego, najbogatsze i największe w Unii Europejskiej Niemcy znajdowały się (na dzień 24.X) wciąż za Polską czy Zjednoczonym Królestwem, o Stanach Zjednoczonych nie wspominając. Wprawdzie niemiecka armia sama cierpiała na liczne braki w sprzęcie, częściach zamiennych i amunicji – o czym było głośno w ostatnich latach – to jednak fakt, że Scholz blokował dostawy ciężkiego sprzętu na Ukrainę (mimo rekomendacji wojskowych) mówi sam za siebie. Należy natomiast przyznać, że po zsumowaniu wszystkich form pomocy (w dostawach sprzętu wojskowego, humanitarnej i finansowej) Niemcy znajdują się na 2 miejscu (po USA) pod względem wartości wsparcia. Natomiast istotne jest tutaj zwrócenie uwagi na proporcje. Bowiem Berlin przeznaczył dla Ukrainy zaledwie 0,08% swojego PKB. Dla porównania w przypadku Polski jest to 0,5% PKB (ok. 6,5 razy więcej). USA, Kanada i Zjednoczone Królestwo poświęciły 0,2% PKB na ten cel, a Norwegia 0,4% , Estonia aż 0,8% PKB, a Łotwa rekordowe 0,9% PKB.
Dodatkowo trudno jest oszacować koszty związane z przyjęciem uchodźców, jednak jeśli je uwzględnić, to może się okazać, że Niemcy udzielają proporcjonalnie mniej pomocy niż… Bułgaria.
Słabo, jak na europejskiego lidera i państwo, które powinno być jednym z najbardziej zainteresowanych bezpieczeństwem wschodniej części kontynentu. Nic więc dziwnego, że w kontekście tematu dotyczącego pomocy Ukrainie, wątek Niemców którzy nie chcą wspierać Kijowa pojawiał się na łamach prasy wielokrotnie. Dewastując wizerunek władz z Berlina.
I gdy wydawało się, że obraz Niemiec w omawianej kwestii powoli zaczyna się zmieniać, niemieccy decydenci wykonali kolejny strzał w kolano. Chodzi oczywiście o kwestię „wypożyczenia” Polsce niemieckich wyrzutni Patriot. W odpowiedzi na tę propozycję, strona Polska rzuciła pomysł, by przekazać to uzbrojenie Ukrainie w celu rozmieszczenia na jej zachodnim terytorium, gdzie łatwiej byłoby chronić granice NATO (vide ostatni przypadek uderzenia pocisków na terytorium Polski i ofiary śmiertelne). Abstrahując od całej politycznej otoczki, która miała tutaj miejsce, jedno jest pewne. Berlin fatalnie wybrał rodzaj uzasadnienia, na podstawie którego uznał pomysł za niemożliwy do zrealizowania. Niemiecka minister obrony Christine Lambrecht 24.XI.22’ stwierdziła bowiem, że: „jakiekolwiek użycie ich [Patriotów] poza terytorium NATO wymagałoby wcześniejszych rozmów z NATO i sojusznikami”. Co spotkało się niemal natychmiast z komentarzem sekretarza generalnego NATO Jensa Stoltenberga, który 25.XI.22’ oświadczył, że w tym zakresie: „decyzja leży w gestii państw”. Jak gdyby tego było mało miesiąc później prezydent Joe Biden ogłosił, że USA przekaże Ukrainie wyrzutnie Patriot – co ostatecznie podważyło tłumaczenia niemieckiej minister.
Niemieckie Patrioty trafią ostatecznie do Polski, jednak ponownie działania, które miały poprawić wizerunek RFN przyczyniły się do sporego zamieszania i ostatecznie wywołały efekt odwrotny od zamierzonego.
Zadbać o bezpieczeństwo strategicznych inwestycji i infrastruktury
Inną wizerunkową (i nie tylko) klęską władz z Berlina jest dopuszczenie do tego, by ktoś dokonał sabotażu gazociągów Nord Stream przeciągniętych po dnie Bałtyku. Niezależnie od tego kto jest za taki stan rzeczy odpowiedzialny, jedno jest pewne. Ktoś zagrał Berlinowi na nosie, a Niemcy nie byli w stanie temu przeciwdziałać. Gazociągi zostały uszkodzone tuż przed sezonem grzewczym w sytuacji, gdy Niemcy nie miały zapełnionych magazynów z gazem. Republika Federalna Niemiec – jawiąca się dotychczas jako państwo poważne – otrzymała cios ukazujący bezsilność Berlina. I to w sytuacji, w której niemieckie władze od miesięcy musiały się kajać i przyznawać do tego, że Niemcy uzależniły się energetycznie od Rosji, co okazało się fatalną strategią. Strategią, która umożliwiła, a co najmniej ułatwiła Putinowi podjęcie decyzji o pełnoskalowym ataku na Ukrainę w 2022 roku. Włodarz z Kremla mógł bowiem liczyć, że uzależnione od jego gazu i ropy Niemcy staną po jego stronie lub nie będą przynajmniej przeszkadzać w rozprawie z Ukraińcami. Jednocześnie dzięki budowie Nord Stream II (które Angela Merkel zakontraktowała po agresji z 2014 roku), Rosjanie mogli liczyć na odcięcie Ukrainy od dostaw gazu i jej militarne zaatakowanie bez ryzyka, że rosyjski gaz nie dotrze w takim przypadku na zachód Europy. Szczęściem w tym zakresie interweniowały Stany Zjednoczone i nawet fizycznie ukończenie gazociągu nie doprowadziło do transferu gazu.
Oczywiście fakt, że kanclerz Olaf Scholz musi w tym zakresie sypać głowę popiołem wynika z polityki prowadzonej przez jego poprzedników. Niemniej, to nie zmienia tego, że od miesięcy niemiecka dyplomacja znajduje się w głębokiej defensywie i musi się ciągle tłumaczyć, gasić pożary czy naprawiać zdewastowany – również przez Olafa Scholza – wizerunek.
Wyciągnąć wnioski z własnych błędów
Dyplomacja prowadzona przez gabinet Scholza jest naprawdę fatalna. Kanclerz ledwie zdążył wytłumaczyć, że Niemcy wyciągnęły wnioski z doświadczeń dotyczących współpracy z państwami de facto autorytarnymi (Rosja), a już ruszył z wizytą do Pekinu. Tuż po XX Zjeździe Komunistycznej Partii Chin, która niejako zatwierdziła autorytarne rządy Xi Jingpinga. Samo budowanie relacji na linii Berlin-Pekin dziwić nie powinno, ale ponownie, w polityce międzynarodowej również liczą się punkty za styl. Wiarygodność jest walutą. Tak w biznesie jak i w polityce. Olaf Scholz robi natomiast wszystko, by Niemcy stały się wizerunkowym bankrutem. Również w oczach partnerów takich jak Emmanuel Macron, który musiał odebrać samotną podróż Scholza do Chin jako policzek.
Jednocześnie jeszcze pod koniec października kanclerz przeforsował – mimo licznych sprzeciwów, w tym własnych ministrów – tzw. umowę portową z Chinami. Efektem tego jest brak sprzeciwu Niemiec na możliwość zakupu przez chińskie przedsiębiorstwo państwowe udziałów w spółce operacyjnej terminalu kontenerowego w porcie w Hamburgu. Mowa jest tutaj o kawałku tortu, który liczy sobie blisko 25% wszystkich udziałów. Sprawa przypomina trochę temat przekazywania przez Niemcy swojej infrastruktury energetycznej w ręce Rosjan (np. magazynów gazu). Przed dokonaniem tej transakcji przestrzegają Amerykanie, którzy z dezaprobatą odebrali późniejszą wizytę kanclerza w Państwie Środka.
Trudno nie oprzeć się wrażeniu, że Olaf Scholz zachowuje się jak ktoś, kto za wszelką cenę – od samego początku – unika współpracy ze Stanami Zjednoczonymi. W pierwszych miesiącach od inwazji próbował iść na rękę Putinowi (zwłoka w dostawach broni na Ukrainę). To można było jednak tłumaczyć wiszącym nad Niemcami szantażem energetycznym. Jednak wraz z wysadzeniem w powietrzne Nord Streamów, rosyjska smycz dla niemieckiego dobermana została zerwana. W pierwszym momencie najpilniejszą sprawą było zadbanie o napełnienie magazynów gazu, jednak gdy już to zrobiono, Scholz wykonał krok w stronę Chin. Wiedząc, że nie spodoba się to Amerykanom. Amerykanom, od których zależą przecież dostawy LNG do Europy, a także europejskie bezpieczeństwo. Czy ukłon zrobiony przed Xi Jingpingiem przez niemieckiego kanclerza nie jest przypadkiem objawem czegoś więcej niż tylko braku geopolitycznego wyczucia? Być może w Berlinie pojawiło się przekonanie, że za dywersją na Nord Streamach nie stoi wcale Rosja? Jeśli tak, to trzeba pamiętać o tym, że przy takim wariancie wydarzeń, niemieckie władze same byłyby sobie winne. Gdyby Olaf Scholz działał bardziej zręcznie, a jednocześnie nie powodował obaw Waszyngtonu w zakresie jedności zachodu wobec agresji Rosji, wówczas być może Nord Streamy ostałyby się w całości. Brak zaufania do Berlina mógłby być powodem tego, że sięgnięto po bardziej radykalne środki. Oczywiście w tym zakresie możemy jedynie spekulować.
Grunt to właściwe priorytety
Z drugiej strony, politykę Scholza można racjonalizować na płaszczyźnie ekonomiczno-gospodarczej. Chiny to największy partner handlowy Niemiec, a także olbrzymi rynek dla niemieckiego przemysłu samochodowego, który jest obecny tam na miejscu. W Państwie Środka. Choćby z tych powodów, Niemcy muszą z Chińczykami rozmawiać.
Problemem jednak nie są niemieckie interesy prowadzone z Chinami, a fakt, że interesy te stanowią priorytet dla niemieckiej polityki zagranicznej. Co dzieje się kosztem bezpieczeństwa (relacje z USA), ale co gorsza, kosztem partnerów z Unii Europejskiej. Kanclerz Niemiec działa tak, jakby był przedstawicielem handlowym niemieckich koncernów, a nie szefem państwa, którego interesy znacznie wykraczają poza sferę zysków i strat danego holdingu.
W interesie Niemiec jest budowane pozycji lidera w UE, zwłaszcza w kontekście państw położonych w Europie Środkowej (Trójmorze). W interesie Niemiec jest współpraca z Francją. W interesie Niemiec stoi osłabianie polityczno-gospodarczej pozycji USA w Europie, przy jednoczesnym utrzymaniu amerykańskiej kotwicy bezpieczeństwa. Przynajmniej do momentu, w którym powstałaby europejska armia (o ile w ogóle by się to stało). Niemieckie interesy narodowe, państwowe, polityczne, ale i ekonomiczne wykraczają daleko ponad zyski niemieckich korporacji.
Jednak wydaje się, że niemieckim elitom politycznym wciąż brakuje świadomości tego wszystkiego. Nie widzą szerszej perspektywy. Liczy się tu i teraz. Berlin prawdopodobnie odrzucił francuski pomysł budowania europejskiej armii i postanowił odrestaurować Bundeswehrę. Co musiało zaboleć Francuzów, a być może nawet wywołać nieprzyjemne, historyczne skojarzenia. Jednocześnie rząd Scholza zapowiedział pomoc rządową dla niemieckiego sektora prywatnego o wartości 200 mld euro (w związku z inflacją cen energii). Jest to ekwiwalent 5% niemieckiego PKB. Tak potężne dofinansowanie może fatalnie wpłynąć na konkurencyjność na całym europejskim rynku. Niemieckie firmy mogą bowiem zyskać przewagę nad unijną konkurencją i uzyskać dogodne warunki do ekspansji na słabsze i mniej zamożne rynki. Temat ten wywołał wiele kontrowersji w całej Unii (w tym we Francji, Włoszech i Hiszpanii), przez co władze z Berlina dorzuciły kolejny kamień pod budowę wizerunku Niemiec, jako państwa egoistycznego i niezwracającego uwagi na partnerów.
Olaf Scholz – najlepszy kanclerz… dla Polski?
Tymczasem wydaje się, że żeby osiągnąć swoje strategiczne cele (zbudowanie jednobiegunowej Europy z Berlinem na szczycie), Niemcy musieliby postępować jak… Amerykanie. Ci ostatni potrafili zbudować system, w którym nawet ich konkurenci mogą się rozwijać. Tak liberalne podejście do światowej polityki sprawiło, że wszyscy zaakceptowali amerykańskie przywództwo oraz związane z nim mechanizmy. Właśnie to stworzyło amerykańską hegemonię i pozwoliło jej utrzymywać się tak długo. Niemcy dwukrotnie próbowali przejąć kontrolę nad Europą poprzez narzucanie siłą swojej woli. I od lat starają się zrobić to po raz trzeci. Dokładnie tą samą metodą co sto la temu (narzucanie woli), tyle że innymi narzędziami (gospodarka/polityka a nie wojna). I właśnie dlatego Niemcy nie staną się prawdziwym liderem Unii Europejskiej. Wręcz przeciwnie, ich egoistyczna i nastawiona na podporządkowanie sobie słabszych państw polityka może doprowadzić do rozpadu Wspólnoty.
Sam Olaf Scholz w zaledwie kilka miesięcy zdążył doprowadzić do katastrofy w zakresie wizerunku Republiki Federalnej Niemiec oraz jej wiarygodności jako partnera. Podważył zaufanie przychylnej mu wcześniej administracji Joe Bidena, zraził do siebie Emmanuela Macrona, a także zdewastował obraz Niemiec w oczach Ukraińców.
Z perspektywy Polski należy sobie życzyć, by Olaf Scholz rządził Niemcami przez kolejne 20 lat i to w taki sposób, w jaki robi to dotychczas. Dzięki temu to Polska ma znacznie większą szansę na uzyskanie statusu pełnomocnika w zakresie amerykańskich interesów na kontynencie. Ponadto Ukraińcy postrzegają Warszawę jako znacznie bardziej wiarygodnego partnera niż Berlin, jeśli chodzi o dalekosiężne plany. Z kolei Francuzi nie mają oporów by – choćby na złość Berlinowi – zrobić z Polakami jakiś deal. Mimo wcześniejszej afery z caracalami, to właśnie od Francji Polska kupi satelity oraz będzie korzystać z francuskiego systemu satelitarnego w zakresie bezpieczeństwa (vide umowa z 27.XII.2022r.).
Satelity obserwacyjne wzmocnią zdolności rozpoznawcze #WojskoPolskie
–
Dziś wicepremier @mblaszczak ???????? gościł w #Warszawa ministra obrony ????????. Podczas spotkania zawarto umowę na dostawę 2 satelitów obserwacyjnych wraz ze stacją odbiorczą w Polsce.???? https://t.co/WmHwKNnNhg pic.twitter.com/RMed37orsn
— Ministerstwo Obrony Narodowej ???????? (@MON_GOV_PL) December 27, 2022
Jednak należy mieć jednocześnie nadzieję na to, że Unia Europejska będzie zdolna przetrwać niemiecką nieudolność jak najdłużej i to w formule, która wciąż nam sprzyja (choć Niemcy powoli to zmieniają).
Co jest przyczyną tego, że kolejne rządy z Berlina (bo Scholz nie jest tutaj wyjątkiem) często działają tak, jakby Niemcy nie musieli liczyć się w UE ze zdaniem innych? Co powoduje, że niemieckie władze wręcz ostentacyjnie demonstrują swoją wyższość i bez cienia zażenowania realizują poszczególne niemieckie interesy bez względu na to, jak to zostanie odebrane wizerunkowo?
W mojej ocenie powodem takiego stanu rzeczy jest… Stan posiadania. I niemiecka mentalność. Niemcy zwyczajnie nie potrafią poruszać się w polityce na płaszczyźnie „miękkich” narzędzi. Dla nich to potęga jest jedyną podstawą dyplomacji. Dawniej stawiali na potęgę militarną, a gdy niemiecki militaryzm został wykastrowany, miernikiem potęgi stała się gospodarka. A tutaj Niemcy mają powody do satysfakcji.
GIGANT GOSPODARCZY
Republika Federalna Niemiec zamieszkiwana jest przez 84 miliony osób, które wytwarzają rocznie PKB o wartości 4,2 biliona dolarów (2021 rok). Wszystko to na powierzchni liczącej sobie 357 tys. km². Znacznie większa Francja (552 tys. km² samej metropolii i 675 tys. km² wraz terytoriami zamorskimi) zamieszkiwana jest przez blisko 67,5 mln ludzi (65 mln sama metropolia) generujących 2,9 bln USD. PKB per capita z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej pieniądza również przemawia na korzyść Niemiec, bowiem na każdego Niemca przypada 52,9 tys. dolarów podczas gdy na Francuza 45,1 tys. dol. (średnia strefy euro to 46,3 tys. dol/os.).
Powyższe porównania są celowe, bowiem piszemy o dwóch największych populacjach i gospodarkach Unii Europejskiej. Tak więc niemieckie państwo jest bardziej zaludnione od Francji o 20% i wytwarza aż o 31% większe PKB. Trzeci pod ww. względami kraj – Włochy – dysponują o połowę mniejszą gospodarką niż Niemcy (PKB = 2,1 bln USD przy 59 mln populacji). W opisywanym zakresie różnice są więc ogromne. Samo niemieckie PKB stanowi aż 29% PKB całej Unii Europejskiej (27 krajów – 14,5 bln USD). I nic dziwnego, bowiem niemiecka gospodarka jest czwartą największą na świecie przy uwzględnieniu parytetu siły nabywczej (ok. 5 bln USD). Wielkość niemieckiej populacji i gospodarki ma przełożenie na politykę unijną i rozkład siły politycznej we Wspólnocie. Tak na ilość przypadających na Niemcy miejsc w Parlamencie Europejskim jak również na obsadzanie poszczególnych stanowisk funkcyjnych.
Jednocześnie Niemcy posiadają komfortową sytuację zadłużenia, w porównaniu do państw zachodnich i południowych Unii Europejskiej. Zadłużenie sektora państwowego jest na stabilnym poziomie 70% w relacji do PKB. Gorzej wygląda sektor prywatny (180% zadłużenie względem PKB), jednak i tu nie ma wcale katastrofy. W porównaniu do Francji (zadłużenie rządu 113% PKB, sektor prywatny aż 284% PKB), Włoch (odpowiednio 155% i 156%), Hiszpanii (118% i 206%) i Holandii (52% i 281%) stan niemieckich finansów wygląda niczym okaz zdrowia.
Skąpi kontra rozrzutni
Jednak różnica poziomów zadłużenia państw i sektorów prywatnych generuje oś sporu. Choć Niemcy posiadają znaczny wpływ na Europejski Bank Centralny, to EBC często podejmuje kroki wspierające zadłużonych po uszy członków strefy euro, co czasami godzi w interesy i portfel Niemców. Stąd liczne spory na tej płaszczyźnie (ostatnio często na linii Rzym-Berlin). Dlatego hamowanie polityki rozrzutności EBC jest od pewnego czasu istotnym priorytetem niemieckiej polityki wewnątrzunijnej. W sprawach finansowych głosy w Radzie Prezesów EBC (która ustala politykę i strategię finansową banku) są ważone zgodnie z udziałami krajowych banków centralnych w subskrybowanym kapitale banku. Nie trudno zgadnąć, że niemiecki bank centralny posiada największy udział w kapitale EBC (26,4% licząc 19 państw strefy euro). W sojuszu z krajami Beneluksu, Berlin może już liczyć na ok. 36% głosów. Często jednak to państwom zadłużonym łatwiej jest zbudować stosowną większość w radzie, bowiem same Francja (20,4%), Włochy (17%) i Hiszpania (12%) dysponują łącznie 49,4% liczbą głosów. Najczęściej dołączają do nich Portugalia i Grecja, co tworzy bezwzględną większość.
Nic więc dziwnego, że EBC od lat prowadzi politykę wsparcia zadłużonych państw strefy euro (vide polityka „luzowania ilościowego”). Nieprzypadkowe są też wybory do Zarządu EBC, a na jego czele stali kolejno: Holender (1998-2003), Francuz (2003-2011), Włoch (słynny „ojciec dodruku” Mario Draghi -2011-2019) oraz od 2019 roku Francuzka Chistine Lagarde.
Tak więc jedno wydaje się być oczywiste. Niemcom przydaliby się w EBC sojusznicy. Państwa o podobnej sytuacji (relatywnie niskim zadłużeniu) do Niemiec, które pozwalałyby na stworzenie przeciwwagi dla koalicji zadłużonych państw zachodu i południa. Sojusznicy tacy jak np. Polska, Czechy, Dania, Szwecja, Rumunia czy nawet Węgry. Jest to jeden z powodów – choć wcale nie najważniejszy – dla którego władze z Berlina były otwarte na szybkie rozszerzenie strefy euro o „zdrowe” gospodarki. Jednak póki co, Niemcy muszą liczyć się z siłą „rozrzutnych” w EBC, ale i w całej Unii. Co z jednej strony powoduje napięcia, ale z drugiej, chyba tylko dzięki temu strefa euro się jeszcze trzyma. Gdyby bowiem Niemcy zarządzali polityką finansową po swojemu, to niewykluczone, że część państw (tj. Włochy, Hiszpania, Grecja czy Portugalia) zdecydowałoby się na powrót do walut krajowych.
Światowy producent i eksporter
Gdy Polskę i inne postkomunistyczne kraje Europy Środkowej przekonywano do przemodelowania gospodarek na „nowoczesny” model oparty o usługi przy jednoczesnym ograniczaniu przemysłu ciężkiego (ci co pamiętają początek XXI w. wiedzą o czym piszę), Niemcy budowali swoją potęgę przemysłową. Dziś ta gałąź gospodarki odpowiedzialna jest za ok. 26% udział w PKB (przed COVIDEM i wojną mogło to być wg różnych źródeł nawet 29%). We Francji jest to 16,5%. Pamiętać jednak należy, że duża część niemieckiego przemysłu jest zlokalizowana np. na Węgrzech, w Czechach, Polsce czy wreszcie w Chinach. Innymi słowy, niemieckie fabryki na terenie innych państw w statystykach przekładają się na uprzemysłowienie tych państw. Jednak znaczna część uzyskiwanego gdzie indziej kapitału jest transferowana do Niemiec. I to tam inwestowana jest w rozwój technologii, dzięki czemu niemieckie produkty od kilkudziesięciu lat cieszą się renomą najnowocześniejszych, najbardziej luksusowych i często najbardziej niezawodnych. Podsumowując, uprzemysłowienie Niemiec – rozumianych jako terytorium – wpływa na ¼ wartości PKB. Jednak wpływ niemieckiego przemysłu (rozsianego po całym świecie) na niemiecką gospodarkę może być proporcjonalnie znacznie wyższy.
Choć i tak wg suchych statystyk, Niemcy są największym producentem w Europie i czwartym największym na świecie z 6% udziałem w globalnym rynku. Wartość całego niemieckiego obrotu handlowego odpowiadała w 2019 roku wartości 77% PKB Niemiec. W 2020 roku było to już 89%, podobnie jak 2021. Sam eksport odpowiada za 47,5% PKB. Niemiecka gospodarka handlem stoi, a eksport wyprodukowanych przez Niemców towarów jest głównym jej filarem.
Potentat handlowy
Wielu komentatorów sceny międzynarodowej podkreśla, że Niemcy posiadają największy obrót handlowy w transferach z Chinami. Jest to prawda, ale należy ją umieścić w odpowiednim kontekście. Wprawdzie z Chinami obrót jest pod względem wartości największy, to jednak właśnie z Państwem Środka Niemcy posiadają najmniej korzystny, ujemny bilans handlowy. Tymczasem największe zyski osiągane są w handlu ze… Stanami Zjednoczonymi. I tam Niemcy eksportują najwięcej. W 2020 roku wg Banku Światowego Niemcy osiągnęli stratę w handlu z Chinami rzędu 24,5 mld dolarów. W tym samym czasie osiągnęli zysk w transakcjach z USA o wartości 40,8 mld dolarów. Łącznie daje to ok. 65 miliardów powodów do tego, by jednak utrzymywać lepsze relacje z Waszyngtonem, a nie z Pekinem. Z kolei na Francji Niemcy zarobili podobnie – 39 mld USD, a na Brytyjczykach 37 mld USD. Z Polską również osiągnięto dodatni bilans o wartości 7,3 mld USD.
Pierwsza piątka państw, które najwięcej kupują od Niemców przedstawia się następująco:
- USA – 9% całego niemieckiego eksportu.
- Chiny – 7,7%,
- Francja – 7,5%
- Niderlandy – 6,8%
- Polska – 5,7%.
Dla porównania państwa V4 (Polska, Czechy, Węgry, Słowacja) importują aż 12,3% wartości całego niemieckiego eksportu. Same tylko Czechy (3,4%) i Polska importują więcej niż USA.
Niemcy kupują głównie od:
- Chin – 12%,
- Niderlandów – 7,9%
- USA – 6,4%
- Polski – 6%
- Włoch – 5,7%.
W ujęciu bardziej globalnym, Niemcy w 2020 roku zarobiły na handlu (eksport minus import) ponad 212 miliardów dolarów. Z czego 180 mld USD na handlu z Europą i Azją Centralną a dodatkowe 40 mld USD ze Stanami Zjednoczonymi. W ujęciu regionalnym, Niemcy ponoszą straty na wymianie handlowej z Azją Wschodnią (-26,5 mld usd), Azją Południową (-5,5 mld USD) i Afryką Sub-saharyjską (-1,4 mld usd).
Wniosek? Najważniejszym dla niemieckiej gospodarki jest rynek europejski, a następnie amerykański.
Jednak należy pamiętać o tym, że niemieckie koncerny czerpią olbrzymie zyski z rynków zewnętrznych, na których jednocześnie prowadzona jest produkcja. Np. udział niemieckich koncernów w chińskim rynku motoryzacyjnym (samochody os.) wyniósł w 2019 roku ok. 23%. Niemieckie samochody znanych marek: Volkswagena, Opla, Mercedesa, Audi i BWM są jednymi z najlepiej sprzedających się w Chinach. Sama tylko grupa Volkswagena dostarczyła do chińskich odbiorców w 2021 roku aż 3,3 miliona aut, zarabiając na tym na czysto 3,6 miliarda euro. Dla porównania cały koncern wygenerował zysk 20 mld euro przy przychodach na poziomie 250 mld euro (Przychody Volkswagena są więc większe niż wpływy do budżetu państwa polskiego). A ponieważ fabryki znajdują się również na terytorium Państwa Środka, to liczby dotyczące tegoż rynku nie są wliczane do ogólnych statystyk handlowych niemieckiej gospodarki. Niemiecki przemysł motoryzacyjny jest jak państwo w państwie, tyle tylko że daleko wykracza poza granice Niemiec. Niemieckie koncerny są właścicielami m.in. europejskich marek wywodzących się z innych państw (Lamborghini, Bentley, Scania, Seat czy Skoda), a jednocześnie produkują własne pojazdy na terytoriach trzecich. Zyski są ogromne, a za tym należy się spodziewać sporych wpływów w świecie niemieckiej polityki. I odpowiedniego przełożenia na niemiecką politykę zagraniczną.
Importer surowców
Piętą achillesową RFN są niedobory własnych surowców energetycznych. Nasz zachodni sąsiad musi importować z zewnątrz aż 97% swojego zapotrzebowania na gaz i ropę oraz 90% zapotrzebowania na węgiel. Przy czym do niedawna największym eksporterem tych surowców do Niemiec była Federacja Rosyjska.
Co istotne, gaz nie tylko jest niezbędny do utrzymywania największej gospodarki świata (przeznaczenie przemysłowe), ale pełni ważną rolę w energetyce. Sam gaz wygenerował w 2021 roku ok. 15% energii elektrycznej w Niemczech. Choć należy podkreślić, że długofalowa polityka energetyczna Niemiec – właśnie ze względu na uzależnienie od surowców z zewnątrz – od lat zakłada doprowadzenie do tzw. „neutralności klimatycznej”. Co oznacza ni mniej ni więcej, tylko znaczny wzrost udziału energii odnawialnej w całym rynku oraz zwiększenie niezależności energetycznej Niemiec. Jednak plany te nie przekreślały współpracy z Rosją, bowiem Berlin – dzięki projektom Nord Stream – zamierzał stać się hubem gazowym dla całej Europy. Innymi słowy, nawet przy zmniejszeniu zapotrzebowania na rosyjski gaz, Niemcy zamierzały na nim zarabiać. Ponadto, w sytuacji gdy Polska nie posiadała Baltic Pipe, ominięcie jej gazociągami dawało osi Berlin-Moskwa poważne lewary na Warszawę. Tak więc Nord Streamy były w dużej mierze projektem politycznym, tak z perspektywy Niemiec jak i Rosji.
Wracając do niemieckiej „Energiewende”, jej założenia można było wykonać poprzez rozwój elektrowni atomowych… Tu jednak – wydaje się z przyczyn czysto ideologicznych – Niemcy postanowili iść na przekór zdrowemu rozsądkowi i wygasić istniejące w Niemczech elektrownie. Zamierzenia tego nie zmieniła sytuacja na Ukrainie oraz kryzys energetyczny. Berlin zwyczajnie nieco opóźnił plany likwidacji atomu (który od lat jest najtańszym dostarczycielem energii elektrycznej, pozostając przy tym „eko”).
Analizując ostatnie dane, w pierwszym półroczu 2022 roku węgiel, gaz ziemny i energia jądrowa odpowiadały za blisko 53% całej produkcji energii elektrycznej w Niemczech. Odnawialne źródła energii wygenerowały 47%, co jest wynikiem imponującym. W całym 2021 roku udział ten wynosił 41%.
Natomiast należy pamiętać, że węgiel, gaz i ropa są Niemcom – tak jak i wszystkim innym – wciąż bardzo potrzebne (choćby w przemyśle). I jeszcze przez wiele lat będą. Jednocześnie futurystyczne plany transformacji motoryzacyjnej (samochody elektryczne) wcale nie zmienią sytuacji uzależnienia Niemiec od importu surowców. Bowiem gdyby taka transformacja miała miejsce już dziś, to Niemcy z petenta Rosji (gaz/ropa) staliby się petentem… Chin (nikiel, kobalt, lit i mangan potrzebne do produkcji akumulatorów). Tak więc widzimy tutaj kolejną nić, która być może zawiodła Olafa Scholza do Pekinu.
Pożeracz energii elektrycznej
Niemcy są – co nietrudno zgadnąć – największym konsumentem energii elektrycznej Unii Europejskiej. Zapotrzebowanie w 2021 roku wyniosło 560 terawato-godzin (Francja z drugim wynikiem zużyła 504 terawato-godzin.). Z czego aż 63,7% Niemcy musieli importować (jako gotową energię, lub gaz/ropę/więgiel do produkcji energii u siebie). W świetle kryzysu energetycznego (ograniczony lub przerwany import sur. Energ. z Rosji), Niemcy są zainteresowani pozyskaniem każdej nadwyżki energii elektrycznej, która zostanie wytworzona w UE. Co za tym idzie, sam ten fakt ma i będzie miał wpływ na ceny energii. Jeśli bowiem importerów netto energii el. W UE jest więcej (a jest), to z uwagi na znaczną różnicę między popytem a podażą – ceny muszą mocno wzrosnąć. Natomiast warto pamiętać, że również Polska miewała okresy, kiedy to dzięki importowi (głównie ze Szwecji) utrzymywała odpowiedni balans energetyczny. Trudno sobie wyobrazić, byśmy w razie potrzeby mogli zaproponować na rynku cenę za energię wyższą, niż ta jaką proponują Niemcy. Jest to jednak również pewnego rodzaju szansa. Już teraz Niemcy myślą o imporcie ropy przez Naftoport w Gdańsku oraz gazu przez gazoport LNG w Świnoujściu. Mimo, że nie posiadamy własnych surowców, dzięki posiadanej infrastrukturze, możemy re-eksportować cudze surowce. Warto również pamiętać o niemieckich problemach w kontekście budowy własnych elektrowni atomowych oraz OZE. Bowiem gdybyśmy podnieśli własną produkcję energii elektrycznej w najbliższej perspektywie 10-letniej, wówczas być może dałoby się na tym zupełnie nieźle zarobić. Poruszałem ten temat m.in. na Krynica Forum:
KOMUNIKACJA, GŁUPCZE!
W kontekście niemieckiej gospodarki nie sposób pominąć niezwykle istotnego wątku, jakim jest obsługująca ją infrastruktura transportowa. Niemcy to jedno z najlepiej skomunikowanych państw w Europie i na świecie. Każdy z nas z pewnością kojarzy Niemcy z dobrymi autostradami, które niczym sieć oplatają gęsto całe terytorium kraju. Pod względem łącznej długości dróg tej klasy RFN zajmuje w UE drugie miejsce z wynikiem 15 tys. km. Pozycję lidera – i to stosunkowo niedawno – uzyskała Hiszpania z wynikiem 17 tys.km. Jednak to niemieckie drogi są bardziej rentowne. Niemcy mogą sobie pozwolić na brak opłat dla pojazdów osobowych m.in. z tego względu, że niemieckie autostrady zarabiają na siebie. Łączą bowiem najbogatsze miasta Europy, a przy tym stanowią jedne z najważniejszych kontynentalnych szlaków na liniach wschód-zachód i północ-południe. Położona na peryferiach Hiszpania nigdy nie będzie miała szans w uzyskiwaniu tak wysokiej stopy zwrotu z inwestycji w lądowe szlaki transportowe, jak położone w sercu Europy Niemcy.
Jednak transport drogowy jest relatywnie młody i zaczął odgrywać istotną rolę dopiero w XX wieku. Tymczasem jeszcze w XIX wieku Niemcy zasłynęli z potężnych inwestycji w koleje. Choć prawdziwy boom w tym zakresie nastąpił po zjednoczeniu państwa i stworzeniu planu strategicznych połączeń. Kwestie historyczne dotyczące transportu opisałem w książce, natomiast na potrzeby niniejszego tekstu należy pamiętać o tym, że współczesny niemiecki system kolejowy należy do najbardziej rozwiniętych na świecie. Niemieckie dworce kolejowe należą do najbardziej eksploatowanych w Europie. W latach 2017-2018 koleje obsługiwały rocznie ok. 2,85 miliarda pasażerów, wyprzedzając Brytyjczyków (1,75 mld os.) oraz Francuzów (1,22 mld. os). Wpływ miały na to oczywiście: wielkość niemieckiej populacji, położenie geograficzne (obsługa obcokrajowców), ale i poziom rozwoju państwa, zamożność społeczeństwa etc.
Niemcy nie zaniedbali również tematu najstarszych „autostrad”, które do dziś pełnią bardzo ważną rolę dla niemieckiej gospodarki. Niemieckie drogi rzeczne należą do najbardziej uczęszczanych i najlepiej zagospodarowanych w Europie. Każdy kto choć 5 minut posiedział nad brzegiem Renu, z pewnością miał okazję się o tym przekonać. Tamtejszy ruch barek jest bowiem niezwykle intensywny. Przy czym ponownie, niemieckiemu terytorium sprzyjają tutaj uwarunkowania geograficzne i topograficzne. Każda część kraju posiada dostęp do przynajmniej jednej dużej drogi wodnej. Południe obsługiwane jest przez Dunaj, zachód przez Ren, a wschód przez Łabę. Są to trzy najdłuższe rzeki Europy położone na zachód od Wisły. Północne Niemcy mogą z kolei komunikować się drogą morską, a porty Bałtyckie mają łatwy dostęp do tych nad Morzem Północnym za pośrednictwem Kanału Kilońskiego (brak potrzeby opływania Płw. Jutlandzkiego). Innymi słowy, Niemcy mają od wieków dogodny dostęp do najtańszego sposobu transportowania towarów. Należy przy tym pamiętać, że RFN posiada bardzo rozbudowaną sieć kanałów rzecznych, które łączą ww. cieki wodne w jedną wielką sieć transportową. Sieć łączącą się również z Czechami, Francją czy państwami Beneluksu.
Wreszcie Niemcy w ostatnich kilku latach liderowały Unii Europejskiej, jeśli chodzi o ilość obsłużonych pasażerów w transporcie lotniczym. W roku 2018 było to 222 milionów pasażerów (drugie miejsce słoneczna Hiszpania – 221 mln), natomiast w 2020 (COVID 19) było to 57,8 mln pasażerów (w Hiszpanii marginalnie mniej). Wyprzedzenie w tej konkurencji gigantów turystycznych tj. wspomniana Hiszpania, ale i Francja czy Włochy jest znamienne.
Ponadto, jak na państwo o tak rozwiniętej infrastrukturze lądowej, Niemcy posiadają ponadto jedne z największych portów przeładunkowych w Europie. W 2021 roku Hamburg był trzecim największym portem, jeśli chodzi o wielkość przeładunku. Ustąpił jedynie holenderskiemu Rotterdamowi i belgijskiej Antwerpii. Z kolei Bremerhaven zajęło wysoką szóstą pozycję tej klasyfikacji wyprzedzając najlepszy pod tym względem brytyjski port Felixstowe (8) oraz włoski Gioia Tauro (9). Francuski port w Le Havre zajął dopiero 11 miejsce. Porównujemy więc porty RFN z portami państw uznawanych za potęgi morskie.
Podsumowując, doskonała infrastruktura umożliwia i ułatwia niemieckiej gospodarce funkcjonowanie oraz rozrost. Produkowane w Niemczech towary mogą szybko i relatywnie tanio trafić na rynki zagraniczne. Niemcy mogą wykorzystywać swoje atuty dzięki doskonałej sieci transportowej. Budowanej, rozwijanej i utrzymywanej w dobrym stanie przez całe wieki. Dawniej to rzeki służyły niemieckim ludom i państwom do rozwoju, dziś doszły do tego tory, drogi i porty morskie oraz lotnicze.
HEARTLAND CZY RIMLAND?
Świetnie skomunikowane wewnętrznie i położone w środku Europy Niemcy korzystają również na bliskości dostępu do rynków ościennych. Tak jak w starożytności wszystkie drogi prowadziły do Rzymu, tak wydaje się, że współczesnym Rzymem jest państwo niemieckie, a już z pewnością Zagłębie Ruhry. Jest to trzeci najbogatszy obszar miejski w Europie (po paryskim i londyńskim), który dodatkowo sąsiaduje i współpracuje z bogatymi i największymi portami europejskimi w Belgii i Holandii. Stanowi jednocześnie wysoko rozwinięte zaplecze przemysłowe i wydobywcze. Wszystko to w połączeniu z bliskością portów Beneluksu, Renem, rozwiniętą infrastrukturą drogowo-kolejowo-lotniczą pompuje krew w gospodarkę Niemiec niczym tytanowe serce.
Zresztą położenie całych Niemiec jest i było korzystne. Zlokalizowane na południu Alpy oddzielają germański świat od regionu śródziemnomorskiego. Wprawdzie na zachodzie od wieków istnieje silna Francja, jednak od wschodu Niemcy nie musieli się nigdy obawiać ekspansji. Chyba, że zyskiwali wspólną granicę z Rosją. Póki istniały inne państwa słowiańskie (jak Polska) póty cywilizacja niemiecka nie musiała się niczego z tamtej strony obawiać. Również położona na Półwyspie Jutlandzkim Dania od wieków nie stanowi dla Niemców wyzwania, podobnie zresztą jak kraje Beneluksu.
Wszystko to może prowadzić do wniosku, że dzięki centralnej lokalizacji, wewnętrznej sile, a także relatywnej słabości otoczenia, Niemcy mogą, a nawet powinny dominować na kontynencie. To im się jednak nigdy nie udało. Dlaczego? Jedną z przyczyn jest fakt, że wszystkie niemieckie przewagi nad resztą Europy związane są z domeną lądową. Niemcy były i wciąż są potęgą lądową. Tylko tyle i aż tyle.
I ilekroć niemiecki gigant rósł do rozmiarów, które pozwalały myśleć ambitnie o dominacji Starego Kontynentu, tylekroć europejska szata była zbyt ciasna dla niemieckiej gospodarki. Zwłaszcza, że wzrost potęgi Niemiec oraz zagrożenie jakie to wywoływało doprowadzały do sytuacji, w której europejskie rynku zamykały się na Niemcy. Dławiąc i ograniczając tym samym dalszy rozrost niemieckiej gospodarki. Działo się tak ponieważ Niemcy nie mogli zastąpić francuskich, brytyjskich czy hiszpańskich rynków zbytu, rynkami spoza kontynentu. Nie byli potęgą kolonialną, a dostępu do tych kolonii które posiadali broniły obce floty.
Innymi słowy, by zyskać odpowiednią potęgę wewnętrzną, Niemcy musiałyby korzystać z atutów morza. Tymczasem nie tylko Brytyjczycy, ale i Francuzi byli na morzach zwyczajnie silniejsi niż Niemcy. To Londyn i Paryż korzystały na kolonializmie. To Londyn i Paryż mają nieskrępowany dostęp do rynków pozakontynentalnych poprzez Ocean Atlantycki. Tymczasem Niemcy by opuścić Morze Północne, za każdym razem musieli liczyć się ze zdaniem Londynu lub Paryża (Kanał La Manche/GIUK). Dziś, na morzach najwięcej do powiedzenia mają dodatkowo Amerykanie. Czyniąc długi wywód krótkim. Niemcy są i byli uzależnieni w kwestii handlu morskiego od państw trzecich. Budując potęgę lądową, nie byli w stanie nawiązać rywalizacji ze skoncentrowanymi na morskiej domenie Anglosasami. Wysiłki w tym kierunku i tak okazywały się bezcelowe z uwagi na położenie geograficzne Wielkiej Brytanii, która stanowi swoisty morski bastion strzegący wyjść i wejść z Atlantyku do portów północnej Europy. Między innymi ten fakt stawiał często władze z Berlina na kursie kolizyjnym z Londynem. Zwłaszcza w kontekście rywalizacji o wpływy w Beneluksie, którego porty i przemysł stoczniowy dawały potencjał do zbudowania potężnej floty morskiej – zdolnej zagrozić Royal Navy.
Bez nieskrępowanego dostępu do pozaeuropejskich rynków Niemcy są w stanie zdominować Starego Kontynentu pod względem gospodarczym. Ponieważ ilekroć niemiecka gospodarka staje się zbyt wielkim zagrożeniem dla innych, tylekroć pozostałe europejskie potęgi stają przeciwko niej. By kontynuować wzrost – pomimo oporu kontynentalnej konkurencji – Niemcy musiałyby wyjść poza Europę. I starają się to zrobić, tyle tylko, że ich eksport na światowe rynki zależny jest od USA, globalnego ładu oraz drożności szlaków morskich. Tak więc niemiecka niezależność i ewentualne imperialne marzenia zależały i wciąż zależą od domeny morskiej, w której Niemcy nigdy nie dominowały. Słabość ta przerodziła się w dwie klęski w wojnach światowych, a także dużą zależność polityczną od USA w ostatnich 80 latach. Zależność, która objawiała się np. w sytuacjach tj.:
- nakładanie kolejnych sankcji przez UE na Rosję po 2014 roku,
- wydalenie rosyjskich dyplomatów po próbie zabójstwa Skripala,
- obłożenie sankcjami Nord Streamów, brak odbioru gazu po ukończeniu Nord Stream II,
- ostatecznie wsparcie Ukrainy w wojnie przeciwko Rosji po 24.II.2022r.
W ostatnich latach Niemcy były w stanie prowadzić politykę pro-rosyjską tylko w takich granicach, jakie akceptowali Amerykanie. Co zresztą stało się obiektem drwin ze strony rosyjskiej i samego Władimira Putina, który wprost wytykał Berlinowi służalczość wobec Waszyngtonu (co było gorzką konstatacją z uwagi na zawód Putina, który liczył na to, że wspólnie z Niemcami wyprze USA z Europy).
Zakup książkę lub ebooka: „TRZECIA DEKADA. Świat dziś i za 10 lat” i dowiedź się, co nas może jeszcze czekać w nadchodzących latach. Wszystkie egzemplarze zamówione w grudniu, otrzymają autograf 🙂
ETYKA W POLITYCE A WIARYGODNOŚĆ
W polityce międzynarodowej zaufanie jest wszystkim. Wartością nie są: papier z naniesionym na nim atramentem, treść zapisów umowy czy podpisy pod nią. Najważniejsze jest zaufanie, że strona która dokonuje symbolicznej parafy będzie realizowała postanowienia zawarte w traktacie. Jeśli z góry możemy założyć, że np. Władimir Putin jest równie mało wiarygodny jak dawniej Adolf Hitler, to czy jest sens podpisywanie traktatu pokojowego, którego trwałość będzie opierać się tylko i wyłącznie na dobrym słowie? Na to pytanie odpowiedzieli sobie Ukraińcy, którzy deklarują walkę aż do ostatecznego zwycięstwa mimo ponoszenia ogromnych kosztów związanych z trwającą na ich terytorium wojną. W Kijowie mają świadomość, że rosyjska armia musi zostać tak mocno pobita, by przynajmniej przez następne kilkanaście lat nie była zdolna do ponownej agresji na Ukrainę. Dopiero wówczas – z perspektywy Ukraińców – będzie można usiąść do rozmów pokojowych z nadzieją, że nie są one tylko środkiem do osiągnięcia pauzy strategicznej w działaniach wojennych. Pauzy, po której Rosjanie wrócą po kilku miesiącach lub latach.
Z powodu braku zaufania do władz danego państwa wybuchały dawniej wojny. Tak było w 1940 roku, kiedy to Finowie nie uwierzyli w szczerość propozycji Stalina (wymiana terytorialna) oraz postanowili walczyć w wydawałoby się z góry przegranej wojnie przeciwko potędze ZSRR. To pokazuje, jak istotną walutą jest wiarygodność i to nawet dla największych potęg w kontekście relacji ze znacznie słabszymi partnerami.
Zasady etyki i skutki ich naruszenia są w polityce międzynarodowej dobrze widoczne również na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec. Do dziś Niemcy nie mogą odbudować zaufania utraconego na arenie międzynarodowej wskutek wywołania dwóch światowych konfliktów. Co miało miejsce ponad sto lat temu w kontekście I Wojny Światowej oraz ponad 80 lat w przypadku II WŚ. Skutki utraty wiarygodności dotykają ich do teraz i są bardzo konkretne. Niemcy nie mogą i nie posiadają własnego Sztabu Generalnego, a w razie wybuchu konfliktu z NATO, muszą zrzec się dowództwa operacyjnego wszystkich jednostek bojowych na rzecz dowódców NATO. Innymi słowy, w czasie wojny niemiecka armia podlegałaby de facto dowództwu sojuszu. M.in. z tego powodu nie powinna dziwić dotychczasowa niemiecka niechęć do finansowania własnych sił zbrojnych.
Konsekwencje historycznego brak zaufania do władz z Berlina nie ograniczają się tylko do kwestii związanych z bezpieczeństwem. Czyny popełniane w pierwszej połowie XX wieku rzutują na obecną formę prowadzenia niemieckiej polityki zagranicznej. Historia krępuje niemieckim politykom możliwość swobodnego wyrażania własnych intencji. Zwłaszcza, gdyby mogło to zostać odebrane jako przejaw myślenia imperialnego czy też mocarstwowego. Niemieccy dyplomaci muszą używać języka łagodniejszego niż np. ich francuscy koledzy po fachu.
Ciekawe jest również instrumentalne traktowanie wydarzeń historycznych przez strony, które mierzą się z presją ze strony Berlina. Gdy Niemcy próbowały narzucać warunki Grekom w czasie negocjacji dotyczących wsparcia finansowego dla Grecji (w związku z jej nieformalnym bankructwem), wówczas rząd z Aten wystawił Berlinowi rachunek za straty poniesione przez Grecję z czasów II Wojny Światowej. Podobnego narzędzia używa zresztą Warszawa. Brak faktycznego uregulowania spraw reparacji wojennych przez stronę niemiecką wystawia ją – jeszcze 80 lat po wojnie – na ciągłe wracanie do tegoż tematu. Co stanowi nie tylko problem wizerunkowy, ale i utrudnia negocjacje z dawnymi państwami-ofiarami. Choćby z tej przyczyny, że Niemcy nie mogą rozgrywać swoich interesów poprzez przyjęcie moralnie wyższej postawy. Tą kartą często z kolei grali i wciąż grają Amerykanie (nie zawsze słusznie). Ponadto Niemcy wciąż muszą kalkulować ryzyko, że ilekroć jedno z państw podnosi temat reparacji wojennych, to w ślad za nim swoje roszczenia mogą wystawić inne kraje. Takie ryzyko muszą wciąż kalkulować w Berlinie.
Brak odporności instytucjonalnej
Współczesna, niska wiarygodność Niemiec nie wynika wyłącznie z postawy historycznej oraz działań obecnych władz z Berlina. Chodzi także o realia niemieckiej administracji oraz sfery politycznej. Te były i wciąż są niezwykle podatne na rosyjskie: inwigilacje oraz wpływy. Wystarczy przypomnieć, że na rosyjskiej liście płac przez wiele lat znajdował się były niemiecki kanclerz Gerhard Schroeder. Schroeder dostał lukratywne stanowisko w Rosniefcie, które piastował aż do maja 2022 roku. Jednocześnie otrzymał funkcję prezesa Zarządu w spółce Nord Stream 2 AG. Z funkcji zrezygnował prawdopodobnie z uwagi na fakt, że groziło mu objęcie sankcjami ze strony UE. Fakt, że osoba sprawująca najwyższe i najważniejsze stanowisko w państwie po skończeniu kariery politycznej poszła na rosyjską „emeryturę” nie wystawia najlepszego świadectwa tak dużemu i wydawałoby się poważnemu państwu jak Republika Federalna Niemiec. I choć tego rodzaju problem nie dotyczy tylko Niemiec (ale i np. Austrii, a nawet Polski – vide casus premiera Kazimierza Marcinkiewicza), to jednak fakt, że to akurat Rosja zaskarbiała sobie wpływy w Niemczech nabiera po 24.II.22’ dodatkowego znaczenia. Ale i bez tego znamiennym jest, że Federacja Rosyjska była w stanie podkupywać najważniejszych polityków najbogatszego europejskiego państwa i lidera Unii Europejskiej. Przecież powinno być zupełnie odwrotnie! Przynajmniej w teorii, to rosyjscy politycy i urzędnicy powinni dostawać posady w bogatych i wpływowych Niemczech. W teorii, bowiem o ile wszyscy mamy wyobrażenie o poziomie korupcji w Rosji, o tyle chyba też wszyscy mamy świadomość jak działają rosyjskie służby. Co mogliśmy sobie przypomnieć choćby w przypadkach dotyczących: Litwinienki, Skripala czy Nawalnego.
Tak czy inaczej, niemiecka odporność na rosyjskie wpływy (które pochodzą w części również jeszcze z czasów byłego NRD) jest wysoce wątpliwa. Również w kontekście ostatnich afer.
W październiku 2022 roku odwołano – ze skutkiem natychmiastowym – Arne Schoenbohma, szefa Federalnego Urzędu Bezpieczeństwa Informacji. Powód? Kontakty z rosyjskimi kręgami wywiadowczymi. Miesiąc później skazano oficera rezerwy Bundeswehry, który przekazywał Rosjanom informacje dotyczące zasobów rezerw w niemieckiej armii. Z kolei 22 grudnia aresztowano pracownika Federalnej Służby Wywiadu (BND) oskarżanego o szpiegostwo. To przypadki z 3 ostatnich miesięcy, o których wiemy. W ich obliczu słowa Johna Siphera – amerykańskiego specjalisty ds. wywiadu, eksperta CIA – który we wrześniu zarzucił niemieckim służbom bezużyteczność w kwestiach ochrony przed Rosją nabierają dodatkowego wydźwięku. Sypher bezpośrednio stwierdził, że: „niemieckie służby wywiadowcze absolutnie nie są wiarygodnymi partnerami, jeśli chodzi o Rosję”.
Wg relacji Siphera, gdy Amerykanie przekazywali informacje niemieckiej BND o możliwości inwazji na Ukrainę, niemieccy partnerzy zachowywali się bardzo arogancko i nie przyjmowali tej informacji do wiadomości.
Jeśli połączymy ze sobą wszystkie płaszczyzny:
- politykę władz z Berlina oraz sposób jej uprawiania,
- zależność energetyczną Niemiec od Rosji,
- dotychczasowe i ujawnione rosyjskie wpływy w niemieckich: polityce, administracji i służbach,
to trudno nie uzyskać bardzo negatywnego dla Niemców wrażenia, że ich państwo na wielu płaszczyznach sprzyja Rosji. I wszelkie działania, które mogą być interpretowane w ten sposób, nie są bynajmniej przypadkowe. Jest to jedna wielka wizerunkowa klęska Niemiec, która skutkuje utratą wiarygodności u najważniejszych partnerów (USA, Zjednoczonego Królestwa, państw Europy Środkowej, Ukrainy, a nawet Francji).
Na takich podstawach nie da się budować przyszłej pozycji Niemiec, jako naturalnego lidera Unii Europejskiej, który mógłby jednocześnie pełnić rolę amerykańskiego pełnomocnika w zakresie interesów Waszyngtonu na Starym Kontynencie. Berlin jest w tych wymiarach skończony. Trzeciej takiej szansy Niemcy już nie dostaną (1 – okres Obamy i „resetu”, 2 – Bidena tuż po objęciu przez niego władzy, „America is back”). Jednocześnie w samej Unii, pozycja Berlina jest znacznie słabsza niż dotychczas. Niemiecka polityka energetyczna (stawianie na Nord Stream II po ataku Rosji na Ukrainę w 2014) oraz sposób udzielania pomocy Ukrainie nie tylko nie przyczyniły się do bezpieczeństwa i stabilności Unii Europejskiej, ale i wręcz przeciwnie – zachęcały agresorów do uderzania w unijne interesy. Tak nie postępuje lider wspólnoty.
OKRAKIEM NA PŁOCIE?
Niemiecka „obrotowość” na arenie międzynarodowej jest tak samo sławna jak i zmitologizowana. Władze z Berlina przez dekady zacieśniały współpracę z Moskwą, opierały swoją strategię energetyczno-polityczną o partnerstwo z Kremlem, a na koniec dnia musiały to wszystko wyrzucić do kosza. Skoro Berlin nie mógł przejść do porządku dziennego nad rosyjską agresją na Ukrainę, to czy niemiecka polityka wschodnia rzeczywiście była całkowicie suwerenna, niezależna i niepodatna na presję z zewnątrz? Dlaczego Berlin nie blokował unijnych sankcji na Rosję nakładanych po 2014 roku? Dlaczego ugiął się pod presją Waszyngtonu i nie zrealizował kontraktu związanego z Nord Stream II? Wreszcie dlaczego Niemcy – tak zależne energetycznie od Rosji – odcinają się od tego źródła dostaw surowców energetycznych oraz udzielają wsparcia Ukrainie? Być może z tych samych powodów, dla których Angela Merkel znosiła cierpliwie upokorzenia ze strony prezydenta Donalda Trumpa?
Skoro władze z Berlina nie są w stanie kontynuować swojej wieloletniej strategii politycznej po 24.II.2022 roku to czy Niemcy mają realną swobodę w kwestii budowania partnerstwa z Chinami? Czy Pekin jest realną alternatywą dla Waszyngtonu?
Póki Amerykanie tolerowali niemiecko-rosyjską przyjaźń, póty partnerstwo na osi Berlin-Moskwa kwitło. Jednak gdy Kreml poszedł na wojnę, w Waszyngtonie użyto wszelkich możliwych płaszczyzn perswazji, by odciąć Rosję od korzyści, jakie ta czerpała z transakcji z Zachodem. Amerykanie byli w stanie z zastanawiającą łatwością przerwać niemiecko-rosyjskie partnerstwo. Nie było jednego dnia, jednego incydentu czy jednej wypowiedzi ze strony niemieckich elit, które poddałyby w wątpliwość podążanie w kierunku, jaki wyznaczono w Waszyngtonie. Niemieccy decydenci nie wykrzesali z siebie choćby sugestii sprzeciwu wobec postawy narzucanej im przez USA. Jedyne do czego byli zdolni, to zakulisowa opieszałość i nieskuteczność w wykonywaniu działań, których od nich oczekiwano. To wszystko.
Wobec powyższego nie jest trudno wyciągnąć wniosek, że w zakresie relacji na linii Berlin-Pekin sytuacja jest dokładnie taka sama. Niemcy starają się sondować amerykańskie stanowisko poprzez dokonywanie subtelnych, ale jedynie formalnych kroków zbliżających do zacieśnienia relacji z Chinami. Amerykanie tolerują pewne zachowania także z tego względu, że sami na niektórych płaszczyznach muszą jeszcze współpracować z Chinami, a konkretniej z chińską gospodarką. Co się jednak stanie, gdy – podobnie jak w przypadku Rosji – sytuacja się zaostrzy? Czy Amerykanie nie użyją dokładnie tych samych argumentów i narzędzi, by wyperswadować Niemcom (ale i całej UE) budowanie jakiejkolwiek osi na linii Berlin-Pekin?
Niemieckie „opcje” są wbrew pozorom mocno zawężone. Niemiecka sprawczość w polityce zagranicznej jest dalece niewystarczająca, w porównaniu do niemieckich ambicji. Wystarczy tylko wspomnieć, że od 2015 roku Niemcy muszą akceptować asertywną postawę Polski. Postawę, która jest dowodem i przypomnieniem niemieckiej klęski, jeśli chodzi o prowadzenie polityki wschodniej oraz projektu tzw. Mitteleuropy. Polska jest kolejnym żywym dowodem na niemiecką bezsilność, jeśli chodzi o przeciwstawianie się amerykańskim interesom na Starym Kontynencie.
PODSUMOWANIE – „szczyt” niemieckiej potęgi już za nami?
Zbierając wszystkie ww. tezy, dane oraz myśli w całość, podkreślenia wymaga jeden niezwykle istotny fakt. Trzy z czterech filarów i celów geopolitycznych runęły. Osiągnięcia Berlina w kluczowych dla siebie sprawach wyglądają następująco:
- Porażka projektu Mitteleuropy na płaszczyźnie politycznej, utrata wpływów w relacji z Polską, ale i także osłabienie pozycji względem innych państw regionu (Litwy, Łotwy, Estonii, ale i Rumunii, Czech, Węgier, Słowacji) -> proces trwa od 2015 roku,
- Klęska projektu budowy osi Paryż-Berlin-Moskwa, czyli EuRosji od Lizbony po Władywostok, w tym polityki energetycznej opartej na dostawach rosyjskich surowców, których redystrybutorem na rynku europejskim miały stać się Niemcy, klęska budowy rosyjsko-niemieckiego partnerstwa energetyczno-gospodarczo-technologicznego,
- Dewastacja niemieckiego wizerunku jako lidera Unii Europejskiej, tak w sprawach gospodarczych, politycznych jak i w zakresie bezpieczeństwa wywołana m.in. nieumiejętnym prowadzeniem polityki zagranicznej, opartej o argument siły (gospodarczej), której efekty przyczyniły się do wybuchu wojny w bezpośrednim sąsiedztwie UE i kryzysu w Europie, co wszystko łącznie może decydować o fiasku projektu federalizacji Unii Europejskiej pod współprzewodnictwem Niemiec.
Ostatnim niemieckim filarem, który jeszcze się trzyma, jest potęga gospodarcza – jednak ta, w dużym stopniu zależy od czynników zewnętrznych. Niemiecka gospodarka oparta na produkcji i eksporcie jest niezwykle podatna na wszelkiego rodzaju stres-testy. W świecie, w którym najważniejsi niemieccy partnerzy toczą między sobą wojny, Niemcy będą ponosili koszty tych konfliktów niezależnie od tego, czy będą w nich czynnie uczestniczyć (opowiedziawszy się po jednej ze stron) czy też nie.
Nie ulega również wątpliwości, że Berlin – w odróżnieniu do np. Paryża – nie może sobie pozwolić na wielką asertywność względem Waszyngtonu. W obliczu fiaska niemieckiej polityki zagranicznej, upadku wiarygodności niemieckich elit oraz struktur państwowych, a także wątpliwej postawy w czasie próby dla świata Zachodu, można się spodziewać, że po wojnie na Ukrainie Niemcy zapłacą wysoką cenę polityczną za swoje dotychczasowe działania i zaniechania. W część tej ceny będą wchodzić naturalne konsekwencje nieudolnej polityki (utrata wiarygodności). Natomiast w mojej opinii, w Waszyngtonie już teraz trwa rozliczanie sojuszników i partnerów z ich postawy. Czas wojny to czas, kiedy należy konsolidować siły i środki oraz pokazywać jedność wobec zewnętrznych zagrożeń. Czas pokoju, to czas rozliczeń. I w tym zakresie wydaje się, że Niemcy wciąż są pod kreską. Podobnie jak Węgry. Teza o tym, że gdy tylko będzie po temu odpowiedni czas, Amerykanie skrócą Berlinowi poluzowaną dotychczas smycz – nie wydaje się postawiona nad wyrost. Zwłaszcza, że w Waszyngtonie będzie determinacja do tego, by zagwarantować sobie na przyszłość większą pewność, jeśli chodzi o wsparcie partnerów i sojuszników (choćby w kontekście rywalizacji z Chinami).
I w nawiązaniu do Chin trudno nie oprzeć się ponadto wrażeniu, że ten niemiecki zwrot w stronę Dalekiego Wschodu – który dodatkowo mierzi Amerykanów – również zakończy się klęską. Co będzie skutkowało dalszą utratą pozycji i wiarygodności na arenie międzynarodowej.
Nie da się bowiem prowadzić polityki zagranicznej wbrew interesom państwa, od którego zależy własne prosperity oraz bezpieczeństwo. To na Stanach Zjednoczonych niemiecka gospodarka zarabia najlepiej. To od US Navy zależy bezpieczeństwo szlaków wodnych. Wreszcie to US Army stacjonuje w RFN i teraz również w Polsce. O czym w niniejszym artykule nie napisałem (a co jest w książce), to słabość niemieckiej polityki zagranicznej wynika również ze słabości Bundeswehry. Bo nawet gdyby władze z Berlina miały wolę prowadzenia zupełnie innej polityki zagranicznej, chciały wesprzeć Polskę i państwa bałtyckie w zakresie bezpieczeństwa (a tym samym wesprzeć Ukrainę, od sytuacji której zależy bezpieczeństwo Polski), to nie miałyby po temu narzędzi. Jednak paradoksalnie, ewentualne niemieckie inwestycje w dużą i silną armię wcale nie przysporzą Niemcom sojuszników. Przeciwnie, tego rodzaju działania (które już są zapowiedziane) będą raczej budzić obawy. Właśnie ze względów historycznych oraz z powodu braku wiarygodności.
Jedynym, korzystnym i alternatywnym wyjściem dla Niemców – w zakresie bezpieczeństwa – byłaby zgoda na francuski projekt dotyczący europejskiej armii. Inwestycja w nią nie budziłaby obaw wśród niemieckich partnerów, a jednocześnie stałaby się narzędziem politycznym i gwarancją unijnego bezpieczeństwa. Problem w tym, że pomysł budowy europejskiej armii jest sprzeczny z amerykańskimi interesami… I znów wracamy do pytania, czy właśnie fakt ten nie był przyczyną tego, że taka armia jeszcze nie powstała, a Niemcy odnosili się do pomysłu w sposób powściągliwy lub sceptyczny?
PROGNOZA – zarzucenie ambicji oraz opcja awaryjna
Na wstępie należy zastrzec, że prognozowanie czegokolwiek obarczone jest dużym ryzykiem, a tezy i przypuszczenia stawiane przez autora należy traktować jako intelektualną rozrywkę. I nie podejmować na ich podstawie decyzji zwłaszcza finansowych 😉
Jednocześnie warto również wspomnieć o innym zagadnieniu, które w niniejszym artykule nie zostało opisane (a co znajduje się w książce). Niemcy jako naród są w tej chwili w dość specyficznym momencie historii, w którym będą musieli zadecydować o swojej tożsamości. Wzorce historyczne zostały z naturalnych względów odrzucone. Dawny pruski militaryzm został zastąpiony przez ideę pacyfizmu. Jednocześnie Republika Federalna Niemiec to państwo o dużym odsetku imigrantów oraz obywateli imigranckiego pochodzenia. Na jej terenie toczą się pewnego rodzaju wojny, których Niemcy są zakładnikiem. Konflikty wyznaniowe, ale i narodowe (np. Kurdowie vs Turcy). Nierzadko dochodzi do zamieszek, burd ulicznych oraz manifestacji wywoływanych przez mniejszości religijne i etniczne. Dodatkowo poprzez środowiska imigranckie, swoje wpływy w Niemczech uzyskują państwa obce (np. Turcja), co przekłada się czasem na negatywny wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne w Niemczech.
Struktura społeczna Niemiec zmienia się, co ma i będzie miało coraz większy wpływ na politykę krajową. Niemcy staną w obliczu kryzysu tożsamościowego, który będzie miał wpływ na politykę zagraniczną. W jaki bowiem sposób liczne mniejszości etniczno-religijne będą utożsamiały się z niemieckim interesem narodowym w polityce zagranicznej? Dochodzą do tego inne płaszczyzny, w tym militarna. Już teraz Bundeswehra ma duże problemy z rekrutacją, a pomysły zatrudniania w armii imigrantów rzucane są zupełnie na poważnie. O tym wszystkim należy pamiętać, bowiem sytuacja społeczna będzie odgrywać swoją rolę w skali całego państwa.
Mając to wszystko (i nie tylko to) na względzie można spodziewać się słabnięcia pozycji Niemiec na arenie międzynarodowej, w tym na tej regionalnej – unijnej/europejskiej. Niemcy nie zdołają podporządkować sobie Mitteleuropy oraz wzmocnić tym samym pozycji w Unii Europejskiej. Zwłaszcza w Europejskim Banku Centralnym, który choć został umieszczony w niemieckim Frankfurcie nad Menem, to zarządzany jest przez reprezentantów państw o dużym zadłużeniu publicznym. Nie należy się również spodziewać wielkich postępów w kwestii federalizacji Europy. Egoistyczna polityka prowadzona przez Berlin metodą: „silniejszy ma rację” nie przysporzyła Niemcom przychylności. Tak w Europie Środkowej, na Bałkanach, ale również wśród „południowców” tj. Włochy, Hiszpania, Grecja czy Portugalia. Nie ma również powrotu do strategicznego partnerstwa z Rosją. Jednocześnie zwrot ku Chinom wydaje się być nierealny.
Business as usual?
Dotychczasowa niemiecka postawa względem Rosji oraz wojny na Ukrainie nakazuje sądzić, że decydenci z Berlina (nie tylko zresztą oni) wciąż myślą o tym, jak będzie wyglądać układ sił po konflikcie. I można domniemywać, że Niemcy wciąż liczą na powrót świata, w którym oś Berlin-Moskwa wróci na tapet. Czy tak się rzeczywiście stanie?
W mojej opinii niemieckie kalkulacje w tym zakresie to mrzonka. Jeśli Rosja zwycięży na Ukrainie i przejmie kontrolę nad Kijowem – o co toczy się tak naprawdę wojna – wówczas świat Zachodu pod przewodnictwem USA będzie kontynuował twardą linię względem Moskwy. O czym pisałem i co uzasadniałem wielokrotnie. Amerykanie nie mogą sobie pozwolić na porażkę ze słabą Rosją w sytuacji, w której muszą demonstrować potęgę swoim sojusznikom w kontekście zmagań z Chinami. Waszyngton będzie gotowy zagłodzić Rosję, a to oznaczałoby kolejne lata izolacji Moskwy, sankcje, embarga i brak możliwości importowania rosyjskich surowców – na co mogą liczyć Niemcy. Tak więc nawet w korzystnym dla siebie wariancie wydarzeń na Ukrainie, Rosja jest skończona (co tłumaczyłem choćby w tekście z kwietnia pt.: „Federacja Rosyjska już przegrała – pytanie ile szkód zdoła jeszcze wyrządzić?”). Za 10-15 lat Moskwa – z uwagi na potężne problemy wewnętrzne – nie będzie dla nikogo partnerem do rozmów czy formowania konstrukcji geopolitycznych. Przeciwnie, tak cała Unia Europejska jak i Niemcy mogą nawet nie chcieć angażować się w relacje z upadającą Rosją, która będzie stanowić tylko ciężar dla ewentualnych partnerów.
Natomiast w sytuacji, gdy Rosja przegra na Ukrainie (co raczej będzie przedstawione jako remis, ale cele Kremla nie zostaną osiągnięte) i dojdzie do jakiegoś traktatu pokojowego na linii Zachód&Ukraina – Rosja, to pozycja Kremla będzie wówczas niesamowicie słaba. Po pierwsze, porażka Putina może doprowadzić do wewnętrznego konfliktu o władzę, co może skończyć się rozpadem Rosji. Po drugie, porażka wojenna może przyśpieszyć wybuch licznych kryzysów wewnętrznych, które trawią Federację Rosyjską (finansowo-gospodarczy, technologiczny, społeczny etc.). Wreszcie po trzecie, Moskwa której Zachód podyktuje warunki pokojowe będzie geopolitycznym karłem, jeśli chodzi o sprawczość na arenie międzynarodowej.
Dołóżmy do tego fakt, że Nord Streamy zostały uszkodzone, a jedyne lądowe połączenia gazociągowe i ropociągowe między Rosją a Niemcami przebiegają przez… Polskę i Ukrainę. Po zwycięskiej wojnie z Rosją, to Warszawa i Kijów będą decydowały o tym, czy i w ogóle będzie możliwy transfer rosyjskich gazu i ropy na zachód. To będzie bardzo problematyczne dla Berlina, bowiem Polska już teraz staje się niezależna od dostaw z Rosji, a więc władze z Warszawy będą mogły blokować rosyjski gaz. Ukraińcy także walczą w tym zakresie o pełną niezależność od rosyjskiego surowca. Natomiast jeśli chodzi o ropę, to Rafineria w Gdańsku wykorzystuje jedynie połowę mocy przerobowych by zaspokoić potrzeby polskiego rynku. Innymi słowy, jeśli Polska zagwarantuje sobie kontrakty na dostawy ropy przez morze (np. z Zatoki Perskiej, ale i z USA) – co dzieje się już w tej chwili – wówczas ropociągiem „Przyjaźń” również nie popłynie ani kropla rosyjskiego czarnego złota.
Innymi słowy, z przyczyn zupełnie obiektywnych, to głównie od Polski i Ukrainy będą zależeć niemiecko-rosyjskie deale w zakresie dostaw ropy i gazu poprzez rurociągi. Na takim stanie faktycznym nie można planować wieloletniej, długofalowej strategii politycznej i energetycznej. Co najwyżej można zawrzeć jakieś doraźne umowy lub porozumienia przy zgodzie Warszawy/Kijowa, ale przy świadomości, że źródło dostaw nie jest całkowicie kontrolowane ani przez Berlin ani przez Moskwę. Innymi słowy, Republika Federalna Niemiec jest w zasadzie skazana na strategię, w której musi zbudować niezależność od rosyjskich surowców energetycznych. A to z kolei będzie osłabiało wspólnotę interesów między Berlinem a Moskwą. Jednocześnie wspólny polsko-ukraiński interes w zakresie polityki energetycznej będzie spajał polityczne partnerstwo na linii Warszawa-Kijów. Nawet nieformalny blok Polski i Ukrainy może stanowić poważną przeszkodę w zakresie ewentualnej budowy choćby czysto politycznej współpracy między Niemcami a Rosją. Zwłaszcza, gdy Polska i Ukraina nie będą czuły przed przegraną Rosją respektu i nie będą bały się prezentować asertywnej, a nawet przeciwstawnej postawy wobec Kremla. W takiej sytuacji Niemcy nie będą miały czego szukać w strategicznym partnerstwie z Rosją, bowiem Moskwa nie będzie w stanie zagwarantować Berlinowi ani dostaw surowców energetycznych ani dostatecznej siły politycznej służącej do oddziaływania na całe tzw. Międzymorze. Czyniąc długi wywód krótkim. Rosja będzie geopolitycznym bankrutem, który w zamian za niemieckie pieniądze i technologie, nie będzie mógł nic zaoferować. Więc z perspektywy Niemiec, po co inwestować w takiego bankruta?
To zrodzi dla Niemców zupełnie nową sytuację, w której stracą partnera do wspólnego zarządzania Mitteleuropą (to się już zresztą stało). Bez silnej i stanowiącej zagrożenie dla sąsiadów Moskwy (straszak), Niemcy nie będą w stanie przełamać asertywnej postawy Warszawy. Argument: „lepiej bądźcie z nami, bo przyjdą po Was Rosjanie” już nie zadziała. A więc cel w postaci zbudowania politycznej Mitteleuropy (bo gospodarcza już powstała) należy uznać za mało realny do zrealizowania. Skoro tak, to Niemcy nie będą mogły upatrywać poszerzania swojej strefy wpływów zarówno na kierunku wschodnim, ale i w samej Unii Europejskiej. Ich pozycja wobec „południowców” lub choćby samej Francji zwyczajnie osłabnie (to się zresztą już stało i być może samotna podróż Olafa Scholza do Pekinu była desperacką próbą odzyskania pozycji).
Reasumując, po wojnie na Ukrainie – niezależnie od wariantu wydarzeń – Niemcy w perspektywie średnio i długoterminowej nie mogą liczyć na skuteczność swojej polityki wschodniej. W wariancie wojennej porażki Rosji, w krótkim terminie, Niemcy mogą starać się przeciągnąć na swoją stronę Ukrainę (za pomocą niemieckich i unijnych pieniędzy) by rozgrywać politycznie Warszawę, natomiast to nie wystarczy do zbudowania Mitteleuropy, a także do powrotu do osi Berlin-Moskwa. Bo niemieckie próby odtworzenia tej ostatniej zawsze będą prowadzić do zacieśniania współpracy na linii Warszawa-Kijów. Co w efekcie będzie osłabiać pozycję Niemiec nawet względem samej Polski. Business as usual z Rosją, w rozumieniu strategii energetycznej oraz budowania politycznego bloku EuRosji nie mają szans na realizację. Tym bardziej, że tego rodzaju scenariusz będzie torpedowany przez Stany Zjednoczone. Waszyngton by blokować tego rodzaju pomysły zawsze będzie stawiał na Warszawę. I rzeczywiście tak się stanie, ponieważ USA wcale nie liczy już na „przeciągnięcie” Rosji na swoją stronę przeciwko Chinom. Po zerwaniu pierwszego resetu przez Putina i po ostatniej inwazji na Ukrainę w Waszyngtonie zrozumiano, że Rosja nie jest i nie będzie żadnym wiarygodnym partnerem na przyszłość. Trzeba Rosję zneutralizować tak, by nie mogła Amerykanom przeszkadzać w konfrontacji z Chinami i wzmacniać Pekinu. O czym również pisałem wielokrotnie, choćby w tekście: z 2019 roku pt.: „USA zamierza pobić Rosję. Nie będzie resetu”.
Tak więc pozostawiona sama sobie Rosja, po przegranej wojnie na Ukrainie oraz przy olbrzymich problemach wewnętrznych, nie będzie żadnym partnerem ani dla USA ani nawet dla Niemiec. A nawet gdyby te ostatnie myślały inaczej, to Amerykanie zablokują każdą inicjatywę zmierzającą do odbudowy koncepcji EuRosji. Co jest kolejnym argumentem za tym, że niemiecka polityka wschodnia w dotychczasowej formie jest skończona.
Unia dwóch prędkości – polityczny blok wewnątrz UE?
Wobec tych wszystkich porażek i całkowitej klęski dotychczasowej linii politycznej, niemieccy decydenci będą w kolejnych latach zastanawiać się nad opracowaniem nowej strategii politycznej dla Niemiec. To będzie czas prawdziwej (a nie tylko pozornej) rewizji wyobrażeń o przyszłości Niemiec, ich roli oraz pozycji w Unii Europejskiej. To czego możemy być pewni, to uruchomienie procesu rozliczeniowego, którego kalkulacje będą miały odpowiedzieć na pytanie, czy Niemcom wciąż będzie opłacała się kontynuacja projektu Unii Europejskiej w takiej formie jaka jest, czy też należy myśleć o opcji awaryjnej w dalszej przyszłości (skoro nie da się przeobrazić UE). A jeśli tak, to jak ta opcja awaryjna ma wyglądać?
Starając się odpowiedzieć na to pytanie należy odnotować, że realizacja projektu Mitteleuropy miała dać Berlinowi argumenty do zarządzania niesfornym i zadłużonym południem UE. Jednocześnie fiasko tego projektu oznacza prawdopodobnie veto w kwestii budowania federacji UE, ale i poszerzenia strefy euro. W obliczu tego wszystkiego Niemcy mogą stracić nadzieję na uzyskanie mechanizmów blokujących procesy, które prowadzą do sytuacji, w której RFN ponosi ekonomiczne koszty utrzymywania długów zaciągniętych przez „południowców” ze strefy euro.
W obliczu politycznej niechęci państw Europy Środkowej (z Polską na czele) oraz gospodarczego obciążenia w postaci państw z południa Unii, decydenci z Berlina mogą zacząć realnie myśleć o projekcie unii dwóch prędkości w dość wąskim rozumieniu. Przypomnijmy, że jest to pomysł przedstawiony w roku bodaj 2017 przez polityków z Luksemburga, a następnie Belgii, który zakłada powstanie pewnego rodzaju bloku wewnątrz Unii Europejskiej. Na taki blok mogłyby się składać państwa Beneluksu (Belgia, Holandia i Luksemburg), Niemcy oraz Francja. To oznaczałoby de facto rozpad wspólnoty Unii Europejskiej, tyle, że bez oficjalnego: „gasimy światło”.
Zanim jednak do tego dojdzie, należy się spodziewać przynajmniej jeszcze jednej próby uzyskania przez Niemcy dominacji w UE. Berlin może upatrywać swojej szansy – paradoksalnie – we wciągnięciu Ukrainy do Unii Europejskiej. Niemcy mogą sądzić, że uzależnienie Kijowa od unijnej kroplówki finansowej da im polityczną kontrolę nad Ukrainą. To może jednak dać efekty tylko w krótkim terminie, do czasu gdy Ukraina nie stanie z powrotem na nogi. W średnim i długim terminie, w interesie Kijowa jest orientowanie się na Warszawę. Z uwagi np. na:
- wspólnotę interesów w zakresie bezpieczeństwa (Rosja),
- wspólnotę interesów w zakresie blokowania osi Berlin-Moskwa,
- fakt, że połączenie z UE i jej rynkiem będzie wiodło przez terytorium Polski i to Polska będzie wprowadzała Ukrainę do Unii (być może nie jedyna, ale staniemy się siłą rzeczy ważnym pośrednikiem),
- wiarygodność Warszawy jako partnera, na którym można polegać w najtrudniejszych chwilach (vide postawa po inwazji z 24.II.22’).
O czym pisałem w ostatniej analizie pt.: „Ukraina będzie dla Polski ciężarem – strategia wschodnia Polski po wojnie”.
Biorąc to wszystko pod uwagę można śmiało postawić tezę, że Republika Federalna Niemiec jest największą polityczną ofiarą rosyjskiej agresji na Ukrainę pośród państw w Unii Europejskiej… Władimir Putin nie tylko postawił na kartę wojenną los Federacji Rosyjskiej, ale i także – niczym gracz brydżowy – zalicytował interesy oraz plany geopolityczne niemieckiego partnera.
Krzysztof Wojczal
geopolityka, polityka, gospodarka, prawo, podatki – blog
Dziękuje za ciekawy artykuł. Ja jednak czuje, że Niemcy będą grać pierwsze skrzypce przy odbudowie Ukrainy.
ps. Opel jest marką francuską (grupa Stellantis) .
Stellantis jest de facto francusko-włosko amerykański. Francuzi mają (jeśli dobrze rozumiem założenia fuzji PSA z Fiatem-Chryslerem) 50%, Włosi i Amerykanie- pozostałe 50% w proporcjach w jakich mieli w duecie Fiat-Chrysler. Niemcy z pewnością będą chcieli grać pierwsze skrzypce w odbudowie UA, ale na razie chyba Ukraińcy nie za bardzo mają na to ochotę.
Świat XXI wieku to świat wielobiegunowy, świat „Zderzenia Cywilizacji” Huntingtona. Starym światem jednego hegemona po za USA, dr Bartosiaka i nadwiślańskich fantastów „Międzymorza” nikt poważny nie jest zainteresowany. Udział Zachodu w światowym układzie słabnie (głównie poprzez wzrost Azji, a niebawem Afryki) od 100 lat i już jego globalna hegemonia jest nie do utrzymania. Jeszcze bardziej słabnie udział USA, które trwale straciło swoje globalne przywództwo w erze Trumpa, sami świadomie Amerykanie wybrali „US first”. Widać, że w sprawach ekonomicznych polityka wewnętrzna Bidena w niczym się nie różni od poprzednika. Sojusz taktyczny na wojnie w Ukrainie to tylko sojusz taktyczny pomiędzy Europą kontynentalną, a anglosasami budowany na wspólnocie interesów – trwałej degradacji Rosji. Podobne sojusze powstają na Pacyfiku. UE przekształca się w kontynentalne imperium (ma największy na świecie soft power i prawie zerowy hard power, który zaczyna gwałtownie rosnąć), musi wyczyścić się jeszcze z wewnętrznych trolli mentalnie bliskich „ruskiemu mirowi” typu okrojona Polska (choć Polskę po wyborach 2023 może czekać gwałtowna i nieodwracalna „europeizacja”) oraz Węgry. Należy zakończyć integracją Bałkanów i Mołdawii oraz za pewne po wojnie Ukrainy. Może w dalekiej przyszłości dać szansę Gruzji i Armenii, co otwarło by Europie by Środkowej Azji (po nieuchronnym upadku Ajatollachów).
Soft Power UE polega na tym ze kazdy kraj ciagnie w swoja strone co bylo widac czy to przy covidzie czy wlasnie podczas wojny na Ukrainie-w ZADNYM kryzysie UE nie potrafi stworzyc i wdrozyc spojnej startegii a kazdy kraj aptrzy tlyko swoich interesow.A unijny hard power jest swiatowym posmiewiskiem i NIE rosnie(prosze podac jakies dowody na te smiala teze oprocz niemieckich fantazji o wielkiej armii z ktorzych sie juz zreszta wycofuja).
Z UE niekt juz sie nie liczy-Turcja czy Katar otwarcie ja szantazuja,Rosjanie nakladaja sankcje a USA trzyma polowe krajow UE(w tym Niemcy)w garsci.UE nie nie znaczy(co i dobrze bo to w tej chwili poroniony pomysl).
Jak z UE nikt się nie liczy? To jest obszar o największym globalnym PKB. To, że kraje typu Katar próbują korumpować unijnych polityków jest na to dowodem. Dlaczego tego nie próbują robić np. z polskimi, którzy przyznają, że musieli prosić szejków AS aby wzięli za darmo 1/3 Rafinerii Gdańskiej odnowionej za 10 miliardów. W sprawie covid to w UE powstałą jedna z 2 najlepszych na świecie szczepionek i Europejczycy już zapomnieli o pandemii, czego choćby o Chinach nie sposób powiedzieć. Bez UE Polska dalej by nie miał kilometra autostrady, a wsie wodociągów itd. itp. W sprawie armii to spokojnie radzę poczekać, za to się biorą Niemcy, tam nie ma działania „na hurra”. Nuclear sharing Niemcy mają, a Polska nawet nie ma nawet o tym co marzyć (co niedawno USA jasno wyartykuwało), to tyle w temacie kto gra w pierwszej lidze, a kto jest terytorium do walk i przerzutu sprzętu i wojska … Polecam zacząć naukę wielkiej polityki od Brytyjczyka Brendana Simmsa: https://lubimyczytac.pl/ksiazka/247514/taniec-mocarstw-walka-o-dominacje-w-europie-od-xv-do-xxi-wieku
Katar- to że kraje oscienne przekupując wpływowych polityków rozgrywają swoje interesy to raczej SŁABOŚĆ.
Saudyjczycy- wejście w biznes z największą firma petrochemiczna obecnie ma same PLUSY. Gwarancja dostaw ropy, know-how w petrochemii, tworzyw sztucznych i wodoru. Ropa jest paliwem schodzącym a dostęp do nowych technologii jest kluczowy. Poza tym sprzedaż 30% to nie 100%. Ciech poszedł za 500 mln zł przy dochodach rzędu 400 mln zł.
Zamienić Rosję na Arabię Saudyjską to faktycznie sukces. Polecam poczytać jaki jest system i tematy: Wahhabici, Saudowie, Bin Laden…..
jest pan w błędzie – autostrada Kraków Katowice powstała za PRLu – z pozostałymi argumentami nie polemizuje bo są wprost zabawne… Poza UE też jest życie
Autostrada Katowice-Kraków to „Polska w miniaturze”. Z 2 razy w roku ją pokonuję, „prywatno-publiczne” 70 km z permamentnym remontem i ograniczeniami do 70 km/h, a do tego stawki – za ten luksus „europejskie”. Wybudowana w 1995 roku, to „głęboki PRL”. Taki tutaj jest poziom analiz….
Europa umiera juz od dawna. Gwałtownie się starzeje oraz REGULARNIE spada jej udział w swiatowym PKB..W samej Europie Niemcy trzymaja się standardowo dobrze. Jednak ich główny motor napędowy jakim jest przemysł motoryzacyjny coraz bardziej odstaje w przyszłosciowych trendach tj elektrykach. Obecnie w elektrykach jest juz znaczaca róznica technologiczna pomiedzy samochodami amerykanskimi Tesla , koreanskimi Hunday-Kia oraz pojawiającymi sie nowymi chinskimi Volwo ,Nio , a niemieckimi .
Niemieckie samochody elektryki to drogie dziadostwo. Dodatkowo przemysł akumulatorowy i techolohia z nim związana do elektryków jest w rękach koreanskich ,chinskich oraz USA . A przeciez w duzej chemii Niemcy byli zawsze mocni.To pokazuje ich degradacje.
W elektronice , a szczególnie w półprzewodnikach czyli to co najwazniejsze Europa dawno przestała się liczyc . Firmy samochodowe z Korei i Japonii przejmowały ostatnio rynki na swiecie bo nie mieły problemów własnie z półprzewodnikami.
Z Europy w swiecie elektroniki liczy się tylko belgijski IMEC -chipy i holenderski ASML -litografia do półprzewodników. Reszta jest ZAORANA . Równiez firmy technologiczne to przewaznie USA-Google,Amazony Fejsbuki ,Twitery i Chiny .
Europa coraz bardziej odstaje i robi się zapyziałym skansenem .Jedynie w czym sie trzyma to lotnictwo Airbus- a i to dzięki brytyjskiemu Royce-Rollsowi.Wystarczy zreszto popatrzec na giełde która dyskontuje przyszłosc. Niemieckie firmy obecnie są bardzo nisko wyceniane w porównaniu do firm amerykanskich i azjatyckich. .Moze jeszcze banki europejskie cos znaczą .
Ale czy na pewno to są europejskie banki , a nie przypadkiem zydowskie? Łacznie , a moze przede wszystkim z brytyjskim CITY które brytyjskim pozostało tylko z nazwy i mówimy o nim tak z przyzwyczajenia . Brytole nie maja tam KOMPLETNIE nic do powiedzenia , a o wszystkim decyduje baron Rotschild . Europejska zbrojeniówka cos jeszcze znaczy ale po tym co pokazali Niemcy na Ukrainie mysle , ze kazdy potencjalny klient 2 razy się zastanowi zanim sięgnie po niemieckie dziadostwo.Bajdurzenia co poniektórych o rewelacyjnych szczepionkach przeciwko COVID pomine milczenem 🙂 Szkoda to komentowac Zas argumentacja , ze w Chinach z Covidem maja nadal rzekome problemy to cóż…..trzeba może ogladac mniej telewizji TVN która nadaje przez 24 godziny sama prawde i tylko prawde 🙂
Podobnie jak z ,,argumrntrm” , że rzekomo Niemcy tak ,,przepłacali” i dzięki temu zapełnili swoje magazyny gazu i podobno pomogły im w tym zbudowane 2 gazoporty. 🙂 Logika godna Paranoika :-).
NIemcy to rzeczywiscie ciagnęli gaz do swoich magazynów ……….ale PO CICHU i W ZMOWIE z Putinem z rury Nord Stream 2 🙂
Dlatego ,,ktos ” sie wykurzył i ustawił ich do pionu . Kolejny raz pokazując swój egoizm jak napisał to chyba Pawcio 69 i do tego podstawiając innym europejczykom noge przez podbijanie do wariackich wysokosci cene gazu .Podnosil swoja konkurencyjnosc osłabiając firmy europejskie oraz zapewne chcieli Niemcy pomóc Rosji i zmusic Europe zeby wymogła poddanie sie Ukrainy.
Drogi ,,przypadkowy obserwatorze ” zauważ , ze mimo to , ze mamy zime i to ceny gazu spadaja choc na logike powinno przeciez byc odwrotnie 🙂 To takie małe wytłumaczenie Twoich ,,rewelacji” proniemieckich 🙂
Panie Krzysztofie, kopiuję mój komentarz z YT. Materiał wartościowy, ale potwornie myli się Pan co do importu energii elektrycznej. Niemcy stali się importerem, ale jest on o wiele, wiele mniejszy niż 60%. 60% to wręcz absurdalnie wielka liczba w tej kwestii, linkowany przez Pana materiał Eurostatu dotyczy zaś wszystkich źródeł energii, a więc de facto głównie gazu, a nie samej energii elektrycznej. To sprawy ze sobą powiązane, ale zdecydowanie nie tożsame.
W razie potrzeby podam Panu linki obrazujące faktyczne wielkości importu prądu, gdy będę przy komputerze.
1. Bez holenderskiego ASLM nie powstanie ani jeden nowoczesny czip w jakimkolwiek zakątku świata – o czym świetnie wie Biden w skonstruowanych antychińskich sankcjach. Holenderska czy belgijska gospodarka są „przedłużeniem” niemieckiej gospodarki, tak jak Kanada jest jest dla gospodarki USA.Żaden kraj nie „ma łapy” na cyklu produkcji czipów, bo to był przemysł zglobalizowany. Teraz globalizacja się zamyka, czyli nie wiadomo, kto będzie przewodził tym technologiom za 30 lat, ale na raczej nie Chiny (chociaż nie można tego przesądzać). Np. w Niemczech od 2 lat są budowane niemieckie fabryki czipów pod automotive ,a nie tylko inwestycje typu AMD.
2. Europa się starzeje, starzeje się cały świat, w Europa jest w tym trendzie jakieś 20 lat przed innymi krajami rozwiniętymi. Azja (w tym kraje muzułmańskie) jest jakieś 40 „w fazie” opóźnionej do Europy, trendy są tam szybsze niż w UE. Polecam zapoznać się z analizami, a nie „analizami” pisanymi przez pryszczatych i słabo wyszkolonych prawicowych polskich fantastów (zazwyczaj niewydarzonych prawników po studiach bez prawa do wykonywania jakichkolwiek zawodów prawniczych) – choćby https://www.cia.gov/the-world-factbook/.
3. Tesla w roku 2022 spadła o 60 %, główny inwestor – Elon Musk rozpaczliwie szuka partnerów do mocno przewartościowanego biznesu, sam wydrenował miliardy $ sprzedając udziały w tej spółce, jako insajder niewątpliwie trzeźwo określa jej perspektywy.
4. Mam rozumieć, że Pan jest zasobnym człowiekiem i przetestował wszystkie elektryki na świecie i przygotowaną do ich korzystania infrastrukturę w danych krajach, stąd takie „fachowe” i jednoznaczne oceny. Dziwne, mówimy o technologii, która dopiero raczkuje i czas na znalezienia „winnera” to raczej dekady przed nami. No ale ja się nie znam….
5. Co do Ukrainy, to Niemcy „dali” więcej niż Polska co jest nawet w tej analizie, to że ich to kosztowało niewiele w relacji do gospodarki to świadczy tylko o tym jak są potężni. To nie jest ich wojna, nie widzą potrzeby nadmiernie marnować swoich zasobów, sami zresztą się całkowicie rozbroili po upadku Układu Warszawskiego. No cóż zakładali racjonalność na wschodzie, a za Odrą (pod Władywostok) dalej jest mentalna Azja. To jest ich megabłąd, który już zaczęli naprawiać. Można tutaj dyskutować, czy czynią to wystarczająco dobrze, szybko, sami będą ponosić tego konsekwencje. Ukraina wie, że bez UE nie stanie na nogi, po za UE „wielką,samodzielną” Polskę widzą tylko Bartosiaki i inni „politolodzy”. Nieprawdopodobnie, że można wydawać co pół roku grube „poważne” tomy-analizy, snując wizje wojny na Pacyfiku, w Rimlandzie, kosmosie itd…… Taki Kissinger czy Brzezińscy to są „cienkie Bolki”, nad Wisłą to rodzą się geniusze…. Polska „Białoruś”, obecnie w wersji „lajt” jest śmieszna jak się ją się obserwuje z boku. W 2012 myślałem, że to fajny kraj zmierzający do normalności, ostatnia dekada pozbawiła mnie złudzeń, nic tak nie ugruntowało mojej śląskiej tożsamości jak „Janusze Kowalscy”. Mam nadzieję, że po 100 lat cały Śląsk wróci na stałe do Europy, tylko tyle mnie interesuje w „kwestii polskiej”. Bez Śląska Polacy mogą realizować swoje „marzenia”, jest mi to obojętne jak rządy Talibów w Afganistanie (chociaż nie wierzę, że młode pokolenie w większości w Polsce chce tak żyć). A tak blisko mam do niej, wystarczy przekroczyć Olzę….
6. Co do Rotchildów polecam poczytać rozprawki większe niż pół strony, np 2-tomowe:https://s.lubimyczytac.pl/upload/books/294000/294739/455026-170×243.jpg
7. Niemcy w zbliżony sposób uzależnili się od ruskiego gazu jak Polska od węgla. Poziomy uzależnienia w ropie obu krajów były zbliżone. Tylko niemieckie uzależnienie to był element transformacji energetycznej (słaby element dobrze pomyślanego systemu), a Polskie uzależnienie było tylko konserwowaniem zacofania kraju. Niemcy dzięki tej „głupocie” umocnili pozycję pierwszej/drugiej potęgi eksportową świata. Na kontach już kilka lat temu mieli ponad 5 bilionów euro. Chociaż czytając Pana to nie wiem co produkują i sprzedają, jak wszystko jest szajs, tylko gdzie szukać w danych ten polski „haj-tek” ? Po za gamigiem i Allegro (który jest marginalny w gospodarce światowej) nie widzę polskich fajnych spółek, nad czym jako inwestor bardzo ubolewam. Polskim (nawet ciulatym) elektrykiem ani beznyznowym czy dieslem nie pojeździsz, polskiego tv nie kupisz, co najwyżej kupisz średniej klasy pralkę czy odkurzacz……. Polskiego leku na poważne choroby też nie zobaczysz (nawet jak taki powstanie w jakiejsć małej technologicznej firmie, to nie ma zasobów aby go szybko wyprodukować w Polsce). Jak „dojcze” to gospodarka schyłkowa, to Polska nawet nie zaczęła istnieć. To tyle na temat sytuacji z roku z końca roku 2022…
pozdrawiam
„NIemcy to rzeczywiscie ciagnęli gaz do swoich magazynów ……….ale PO CICHU i W ZMOWIE z Putinem z rury Nord Stream 2”
Można jakieś źródło tej informacji, przesłankę, cokolwiek? 😉
„telewizji TVN która nadaje przez 24 godziny sama prawde i tylko prawde ????”
– Ech, trochę nie w temacie dyskusji, ale mamy w Polsce tak wspaniałe, unikalne w skali świata źródło wiedzy wszelakiej i nie potrafimy z niego korzystać.
Chcąc wiedzieć jak NAPRAWDĘ wygląda sytuacja na świecie oraz co się wkrótce stanie, wystarczy przecież włączyć ubecko-żydowski TVN, który nadaje samą prawdę całą dobę — i odwrócić wszystko (dokładnie WSZYSTKO, to nie jest dowcip, bon mocik, ani figura retoryczna) o 180 stopni.
I już. Mielibyśmy czystą, wydestylowaną, prawdziwą i bezbłędną wiedzę o świecie.
To jest AŻ tak proste.
I moglibyśmy wkrótce rządzić wszechświatem, bo przecież informacja to klucz do potęgi…
nie chcę być niemiły, ale Afryka ma takie same szanse na cokolwiek, jak Afroamerykanin, na nie bycie przestępcą… Tam nie ma żadnych partnerów do czegokolwiek, są tylko surowce. A Azja jest podzielona, do tego problemy globalne odbijają się na wszystkich, bez jakiś magicznych zielonych wysp…
Jak zwykle świetna analiza i tekst.
Dziękuję i proszę o więcej 🙂
Dzieki za bardzo ciekawą analizę. Jedna drobna uwaga- napisałeś, że jeśli sytuacja USA-Chiny się zaostrzy, to Amerykanie użyją tych samych argumentów [jakich używali w kontekście relacji Berlin-Moskwa], by wybić Niemcom i całej UE deale z Pekinem. USA z pewnością będzie chciało mieć całą UE po swojej stronie, kiedy dojdzie do siłowej rozprawy z Chinami (o ile do niej dojdzie). Ale nie da sie użyć tych samych (czy nawet podobnych) argumentów, bo sytuacja Europa-Moskwa a Europa- Pekin jest jednak zupełnie inna. Chiny nie zaatakują militarnie nikogo w Europie ( i na ew konflikt w Tajwanie będziemy patrzeć tak, jak Brazylijczycy na wojnę w Ukrainie), Chiny nie użyją wobec UE szantażu energetycznego, więc myślę, że USA będzie musiało użyć zupełnie innych argumentów, by Europę w takim konflikcie mieć po swojej stronie. I raczej jasnym jest, że nie będziemy na Tajwan wysyłać swojego uzbrojenia w razie wojny tamże. Ale skądinąd mam duże wątpliwości, czy Chiny odważą sie na otwarty konflikt z USa w bliskiej przyszłości- ich gospodarka nadal silnie zależy od eksportu, a w razie wojny pierwsze, co stracą, to szlaki handlowe na najbardziej chłonne rynki- amerykański i europejski. Wiec o ile wyraźnie przestawiają swoją gospodarkę na konsumpcje wewnętrzną, to na pewno długa jeszcze do tego droga.
Gdyby szanowny ,,przypadkowy obserwator” tak bardzo się nie nabzdyczał to moze zauwazyłby , ze napisałem wyraznie , iż na tle Europy Szwaby trzymaja się jeszcze dobrze.Co nie znaczy , ze nie przespali rozwóju nowych przemysłów które obecnie decyduja o rozwoju i potedze liderów w swiecie.
Jako ,,inwestor” podaje Pan argument , ze wycena Tesli spadła na giełdzie o 60 % .Zapomiina Pan tylko dodac, ze wczesniej wzrosła pare tysięcy %.
Rok temu Tesla była najwyzej wycenianą spółką motoryzacyjną na swiecie.Naturalnym wiec jest , ze Pan Elon jako prawdziwy inwestor , a nie ,,przypadkowy” nomen omen 🙂 postaniwił kosmiczna wycene Tesli zdyskontowac i zwyczajnie skrócił sie troche .Jak Elon sprzedał to lawina poleciała. Jednak na dzien dzisiejszy po 60 % spadkach Tesla jest nadal na giełdzie wyceniana 6 razy wiecej niz np.niemiecki Mercedes.To swiadczy jak inwestorzy postrzegaja amerykanską Tesle , a jak niemieckiego Mercedesa.
Chyba równiez nie miał Pan zadnego elektryka skoro głupoty dalej wypisuje..Ja miałem juz 5 róznych i nawet nie chce juz więcej spojrzec na benzyniaka czy diesla.Miedzy tymi autamii a elektrykami jest zwyczajnie przepasc technologiczna. To jak porównywanie samochodu do wozu drabinistego 🙂 Jak ktos pojezdzi elektrykiem choc 1 dzien to do smierdziowoza juz wiecej nie wsiadzie. ładuje auto w nocy w garazu i nie interesuje mnie zadna infrastruktura.O kosztach eksploatacji nie wspomne bo to taka ekstra wisienka na torcie.Jako ciekawostke moge tylko dodać , ze mój pierwszy elektryk własnie z rozpędu lub ,,przyzwyczajenia” to był Mercedes B klasa-e. Tyle ze w tych Mercedesach silnik był od Tesli a bateria trakcyjna od Panasonica. Juz 5 lat temu było widac gdzie jest Tesla , a gdzie niemiecki Mercedes.
Czipy-jest USA i pózniej długo długo nikt. Połprzewodniki jeszcze Korea,Japonia . Niemcy nie istnieja w tej dziedzinie,Nawet jesli sobie cos budują do automotive to i tak skazani sa na taiwanski TMSC .Zreszto jak cały swiat.Dlatego obecnie trwa walka nie o sam Tajwan co o znajdującą sie na Tajwanie spółke TSMC kóra obecie jest kluczowa dla swiatowej gospodarki.Amerykanie bez TSMC sobie poradzą,Swiat juz nie. A tym bardziej Chiny w obliczu embarga USA na półprzewodniki dla Chin.
Kto ma półprzewodniki ten jest królem wszystkiego i jest swiatowym hegemonem .
1.Jak kolega ładuje elektryka w garażu w nocy, to wiem, że żyjesz w kraju 3 świata. Jak wypadła „polska” Izera w tych porównaniach, bo szajs-mercedesie już wiem?
2. No cóż, piszesz o Niemcach czy Szwabach ? Na Podolu to jest zapewne bez znaczenia, ale w Monachium, Akwizgranie czy Berlinie (a nawet Żorach) to ma kluczowe znaczenie.
3. 90 % elektroniki to są niezbyt skomplikowane aplikacje, w kosmos lata elektronika sprzed kilku dekad, w rakietach typu cruise są czipy z pralek. Super moce są potrzebne w „top technologiach”. Posiadanie takich branż o niczym nie przesądza, Indie mają program kosmiczny, a Szwajcaria nie…..
4. Ile tych „kluczowych” gałęzi rozwinięto w Polsce, choćby taką Kuke czy „przestarzały” Siemens?
5. Twoje tezy, że USA może wszystko, a reszta świata to nie (czyli obaliłeś krzywą Gaussa (Niemca!) ) to ubaw przedni. Bo to nikt inny jak USA rozwinęło koncepcję „outsourcing”, aby optymalizować cykl produkcyjny ( a przy okazji zabili swoją klasę średnią), teraz płaczą, ze „Chińczyki ich wykorzystują”
Jak śmiejemy się z RFN, to lepszy ubaw jest na miejscu. Zabawne, że troskę i „pouczenia” stawiają Janusze, których gospodarka bazuje na deweloperce (z prawie darmowymi Ukraińcami) z 70 % marżą, które opłacają jelenie połową pensji przez 40 lat „aby mieć własny dom”.
Czipy-jest USA i pózniej długo długo nikt. Połprzewodniki jeszcze Korea,Japonia . Niemcy nie istnieja w tej dziedzinie,Nawet jesli sobie cos budują do automotive to i tak skazani sa na taiwanski TMSC .
————————————————————
kompletna bzdura. Myślenie życzeniowe. Jest sobie Infineon – jeden z 10ciu największych na świecie, robiący z GaN elementy obecne w większości zaawansowanych technologicznie produktów,
Co do elektrycznych aut to fajnie byłoby, gdyby ich ładowanie trwało akceptowalny czas a zasięg miał chociażby 50% spalinowego. Nie, nie bez klimatyzacji czy ogrzewania zima. Problemów z chłodzeniem baterii latem a ogrzewaniem jej zima dzisiaj nie rozwiązano aby zasięgu nie skracać,
Nie ma co się śmiać z DE ani z PL – bez rosyjskich surowców niemiecki przemysł czeka kryzys. A ze w PL około 30% eksportu jest do DE i znajdują się tu niemieckie inwestycje, to znając życie właściciele tychże zwrócą się za chwilkę o pomoc rządową do polskich władz chorych na antyniemieckie fobie.
No i może tej pomocy finansowej nie dostana ? Przecież będzie rok wyborczy, wybory trzeba wygrać, a co nam tam, kolejne miliardy się wpakuje w PFR albo BGK i martwic się będziemy albo później albo nasi następcy bo my potrzebujemy tu i teraz. Wprawdzie być może nie da się wszystkiego kreatywna księgowością ukryć, ale w tiwi powiemy ciemnemu suwerenowi ze to nieprawda i ze to zła unia, Tusk i …no to wszystko jakoś dotychczas działa.. A ze zadłużymy się na pokolenia do przodu ratując niemieckie inwestycje w PL to kogo to obchodzi?
Tyle ze znowu DE wygrają i jak to już było – gruby schudnie a chudy….
Troszkę dystansu w Nowym Roku, zwłaszcza ze na życzenie USA będziemy dalej inwestować na osłabienie RUS w wojnie z UKR. A finansowo ten konflikt PL się zupełnie nie opłaca.
Gratulacje Pani Aniu !
gratuluję trzeźwej oceny. Niepojęte, że można się cieszyć z potencjalnego (ale w średnim horyzoncie mało prawdopodobnego) upadku niemieckiej gospodarki. Co rzekomo ma dodatkowo wzmocnić Polską gospodarkę i Polskę w ogóle. SIC !
Kompletne oderwanie od realiów. Tutaj pisze się się o megatrendach trwających dekady, jakby to były procesy kilkumiesięczne. Nie bierze się pod uwagę zakumulowanych już zasobów ludzkich, intelektualnych i kapitałowych.
Ja nie jestem proniemiecki, ale proeuropejski, a Niemcy są kluczowe w silnej samodzielnej geopolitycznie UE. Sumowanie km kwadratów i ludzi jako siły w XXI wieku jest niepoważne.
Popełnia się jeden podstawowy błąd: jakoby Niemcy miały paść bez rosyjskich tanich surowców. Otóż Niemcy głównie produkują na eksport, po prostu zamieniają Rosję na Katar czy inną Norwegię, a produkty przetworzone kupuje od nich świat, gdyż w wielu mikrobranżach są właściwie globalnym monopolistą. To głównie świat zapłaci za ten kryzys ! Stratą Niemiec jest nieuchronny spadek popytu spowodowany wzrostem cen (ale to tak samo boli konkurencję, czyli inni nie mają żadnych przewag) – mówimy o kilkunastu procentach.
Absolutnie się nie zgodzę, ze będzie to tylko kilkanaście procent. To będzie więcej -sam gaz LPG z USA jest 4x droższy niż rosyjski.
Oczywiście DE będą szukać rozwiązań no i na dziś z tego co podaje prasówka – centrala MAN w Monachium zdecydowała o przeniesieniu produkcji autobusów ze Starachowic do Turcji (oczywiście chodzi o niższe koszty pracy) i w ten sposób 800 miejsc pracy w PL się zdeaktualizuje lada chwila.
To nie jest oczywiście wpływ cen ropy czy gazu ale wpływ inflacji. A same Niemcy owszem maja swoje wysokomarżowe produkty ale nie zapominajmy ze maja od lat silnie depcząca koreańską konkurencje jak i ichnie pensje w skali zasiłków Harzt IV – system który sobie stworzyli jest demotywujący i wielu Niemcom opłaca się nie pracować bowiem pracując maja tylko około 350 EUR więcej niż siedząc na socjalu a siedząc na socjalu maja opłacone świadczenia typu czynsz czy telefon wiec impulsów do podjęcia pracy jeszcze mniej. Konkurencyjność niemieckiej gospodarki budowanej dodrukiem i decyzjami Komitetu Centralnego KC ZSRE w Brukseli spada. Owszem, jest wysoka, owszem, dałaby się poprawić -ale ludzi typu Adenauer czy Brandt nie ma dziś już.
Tymczasem tak w kwestii zasadniczej – prasa donosi ze :
https://www.cire.pl/artykuly/serwis-informacyjny-cire-24/94099-ukraina-bedzie-zmuszona-kupowac-wegiel-z-rosji-lub-donbasu
https://www.salon24.pl/u/beta/1273244,ukraina-porozumiala-sie-z-rosja-w-sprawie-nowych-stawek-za-tranzyt-ropy
Czyli wojna wojna (lub operacja specjalna operacja specjalna, ale biznes ma być po staremu).
Co mi się podoba w kwestii PL. Dzisiaj nastąpiła reakcja na to co zrobiła ukraińska Rada Najwyższa. Zareagowano w sposób stanowczy uprzedzając rosyjska propagandę. A Rada uczciła urodziny S.Bandery.
Niemcy mieli przynajmniej takie lewary, ze w zasadzie Melnyka zrobiono persona non grata.
Polacy powinni uczyć się od Ukraińców soft-power. Jak oni potrafią w politykę. Dostali od PL Kraby, T-72, bodajze i PT-91 Twardy i chca ciagle wiecej wiecej wiecej. PL daje zachecana przez USA. Wycieczki Romow z Ukrainy przyjezdzaja autokarami do Przemysla po zasilki i powrot i o tym mowic nie wypada, bo jest to bardzo politycznie niepoprawne.
Ukraina mimo iz de facto jest Panstwem upadlym radzi sobie swietnie – jej struktury panstwowe utrzymywane sa przez UE i USA.
Rosjanie graja na wojne totalna – hipokryzja jest mowic, ze my w tej wojnie nie uczestniczymy wysylajac sprzet. Rosjanie, lamiac wszelkie prawa czlowieka i majac za nic konwencje genewska – chca zniszczyc Ukraine aby spowodowac kolejna fale uchodzcow do UE.
Polska tzdala egzamin ze swojej chrzescijanskiej powinnosci i w zasadzie bezinteresownie przyjmuje uchodzcow i pomaga. Czasami ktos cos milego powie – Ukraincy umieja grac pieknie na polskich mocarstwowych mrzonkach i kompleksach.
Tymczasem ta wojna jest wojna ekonomiczna z zachodem wspierajacym integralnosc terytorialna Ukrainy. Rosja wierzy w sukces ekonomiczny swoich dzialan.
Warto na wykopie posluchac co maja do powiedzenia kremlowscy propagandzisci – tam jest zbrodniarz Girkim i inni i bodjaze andromeda tlumaczy te podcasty na polski. Oni z militarnego punktu widzenia dziwia sie ze nie zniszczono jeszcze 21 mostow w zachodniej Ukrainie, co znaczaco utrudniloby logistyke i zaopatrzenie. Wniosek jest taki – ze chyba wszystkim zalezy, aby konflikt ten trwal.
Amerykanie zarabiaja na sprzedazy uzbrojenia, wzrasta ilosc kontraktow na gaz do gazoportow. Dlaczego ten biznes mialby nagle sie skonczyc?
A od kiedy warte jest cos ludzkie zycie, gdy w gre chodza miliardy dolarow ? Oraz byc moe nawet status USD jako srodka rozliczeniowego?
Co do USA :
‹ wróć
Maduro od dawna oskarżany jest przez USA o sterowanie skorumpowanym i brutalnym reżimem – on sam zarzuty zdecydowanie odrzuca. Kolejne oskarżenie USA wysunęły ustami prokuratora generalnego Williama Barra. 15 mln dol. oferowane jest za dostarczenie informacji mogących doprowadzić do aresztowania Maduro.
Stany Zjednoczone wspierają lidera wenezuelskiej opozycji Juana Guaido, który w ub.r. ogłosił się tymczasowym prezydentem.
No ale USA maja maly problem z Saudami a ropy rosyjskiej brac nie moga z przyczyn oczywistych. Chevron wznowil w Wenezueli wydobycie i chyba administracja Bidena pomyslala jak Roosvelt dawniej
Przypominają się słynne słowa Roosevelt’a, który mówiąc o ówczesnym dyktatorze Nikaragui Anastasio Somozie, powiedział: „Somoza być może jest skusynem, ale to nasz skusyn
Wiec nie tylko Ukraine i innych moim zdaniem USA gotowe sa poswiecic w imie obrony swojej slabnacej na rzecz Chin hegemonii. Pamietajmy tez ze Anglosasi preferuja wojny z daleka od własnego terytorium.
„Warto na wykopie posluchac co maja do powiedzenia kremlowscy propagandzisci – tam jest zbrodniarz Girkim i inni i bodjaze andromeda tlumaczy te podcasty na polski. Oni z militarnego punktu widzenia dziwia sie ze nie zniszczono jeszcze 21 mostow w zachodniej Ukrainie, co znaczaco utrudniloby logistyke i zaopatrzenie. Wniosek jest taki – ze chyba wszystkim zalezy, aby konflikt ten trwal.”
Słucham tych rozmaitych podkastów i oni się wcale temu nie dziwią, bo wiedzą, jak trudno jest to zrobić i że nie mają ku temu możliwości.
@Ola nie zgodzę się ze nie mieli. Mieli. Tylko to na etapie planowania nie było w ogóle planowane.
To miała być przecież akcja stricte policyjna, w Hostomelu mieli sobie wylądować, dokonać przewrotu w UKR i marionetkowy rzad zainstalować i miało być gładko i fajnie. Mundury defiladowe przygotowali sobie, ze ich kwiatami a nie kulami witać będą.
Mogli wysłać wcześniej oddziały dywersantów które by zrobiły to co robić dywersanci powinni. Mialo być pięknie a wyszło po radziecku. No wiec brną w te wojnę, bo człowiek radziecki nie popełnia błędów. Ani kroku w tył…rozkaz był. Najwidoczniej ciągle aktualne.
A broni na tyle precyzyjnej do uderzeń chirurgicznych nie maja najwidoczniej. Na papierze była, ale pewnie rozkradziono i raportowano o sukcesach nie mających analoga w mirze.
„Dostali od PL Kraby, T-72, bodajze i PT-91 Twardy i chca ciagle wiecej wiecej wiecej.”
Podobno na francuskim MON jest info, że Polska otrzymała 1,5 mld EURO za ten złom.
Ciekawe czy to się potwierdzi.
Akurat na innym portalu pada zdanie, ze PL oddala Ukrainie wszystkie Kraby nie zostawiając sobie ani jednego do szkoleń chociażby. W taka dezinformacje wątpię. Ale na innych jest informacja, ze Ukraina jest największym użytkownikiem Krabów na Swiecie (sic!) i oficjalnie ma 3 bataliony Krabów, w każdym po 18 sztuk. Czyli wychodzi ze ma około 54 kraby w rozwinięciu bojowym (a przecież każda armia ma rezerwy i jednostki szkoleniowe oraz musi mieć zapas do rotacji) – zakładając ze szkolenie jest w PL – to przecież wychodzi, ze chyba jednak większość jest poza PL.
Nie mnie polemizować czy oddając większość najnowszego swego uzbrojenia ze służby liniowej jest zgodne z polska racja stanu…ale wpisuje się w bycie sługami narodu ukraińskiego.
Anna Jast napisała
,,kompletna bzdura. Myślenie życzeniowe. Jest sobie Infineon – jeden z 10ciu największych na świecie, robiący z GaN elementy obecne w większości zaawansowanych technologicznie produktów,”
:-))
Chyba nie bardzo wie Pani o czym pisze. :-))
Infineon w branzy półprzewodnuków nie liczy się zupełnie.Technologicznie jest opózniony mniej więcej o dekade.To przepasc technilogiczna. J est w stanie produkowac półprzewodniki wyłacznie w starej technologii kilkanascie nm .
Do pralek czy aut jeszcze się nadają. Do telefonw , laptopów , rakiet , samolotw , dronw juz nie. Dlatego wyzszej jakosci czipy zleca produkcje do TSMC.
Nawet Samsung i Japończycy praują co najwyzej w technologii 7 nm.
TSMC wytwarza juz w 3 nm. Jeszcze raz powtórze bo nie dociera.
To o TSMC toczy się gra miedzy YSA , a Chunamu , gdyz firma ta wytwarza 60 % półprzewodników na swiecie w tej chwili i na Tajwanie są jej najwazniejsze fabryki. Kto jest zas liderem w półprzewodnikach ten decyduje i rozdaje karty w swiatowej gospodarce.
Odnosnie elektrycznych samochodw to nie chce m sie tego nawet komentowac.Dziwnym przypadkiem najwiekszymi specjalistami w tej dziedzinie i najwiecej mającymu do powiedzenia sa ludzie ktrzy nawet tymi elektrykami nie jechali . Uwazają sie jednak za najwiekszych ekspertów w tej materiii 🙂 To dobry temat na pogaduszki u fryzjera przy kręceniu loków lub przy winku z dziewczynami. A co tam błysne w towarzystwie jaka to ja jestem wszechstronnie mądra:-)
Przypadkowy obserwator napisał ,,Jak kolega ładuje elektryka w garażu w nocy, to wiem, że żyjesz w kraju 3 swiata ”
Az dwa razy przeczytałem to zdanie ze zdumienia . No coz ……..,,siła” argumentu powala 🙂 Szacun Mistrzu :-)))
Nie wiem czy wiesz , ale w tej Europie która tak ,, proeuropejsko” zachwalasz na przekór Twoim wypocinom stosuje sie własnie wszelakie finansowe zachęty by korzystac z prądu własnie w nocy .
W Holandii gdzie jest juz bardzo duzo elektryków zachęca sie podatkami i ulgami do tworzenia przydomowych banków energii .Pobierania jej własnie w nocy i oddawania w godzinach szczytu do sieci gdy rónice w cenie prądu są znaczące i mozna na tym dodatkowo niezle zarabiac.
Co jak co ale Holandia to chyba nie jest Twój 3 swiat ? :-))
Wracając do Niemiec.Tak sie dziwnie składa , ze czy to Covid , czy wojna na Ukrainie , czy ogolnie interesy polskich firm Niemcy zawsze robia tak zeby zaszkodzic Polsce. Obojetnie czy dotyczy to tysiecy jednosobowych firm transportowych czy funduszy unijnych i strukturalnych . Niemcy zawsze dążą do podstawienia nam nogi i zapewnienie sobie nad nami pełnej dominacji. Zapytam więc tak z wrodzonej tciekawosci …….czy Ty aby nie jestes jakims etatowym członkiem Volkspartei PO Tuska dla zgrywu zapewne nazwanej Platformą Obywatelską ? Bronisz tak tych Szwabów jakbys miał w tym OSOBISTY interes 🙂
Mit freundlichen Grüßen 🙂
Wyjaśnię koledze na spokojnie jako optoelektronik, fizyk powierzchni – dziedzin kluczowych w mikroelektronice ciała stałego parę elementarnych faktów:
1. Pani Ania pisała o rozwoju technologii azotek galu, pan mocno niedoinformowany kolega podnieca się optymalizowaniem technologii krzemowych, które dochodza do swoich fizycznych granic (granic zjawisk kwantowych). Tak więc mówimy o materiałach, które mają parametry fizyczne wielokrotnie lepsze od krzemu, czyli w perspektywie dekady, najdalej dwóch TRWALE „przeskoczą” krzem. Są prowadzone badania nad wieloma innymi półprzewodnikami, krzem to technologia schyłkowa.
2. Kolega w ogóle nie wie co to jest CPU i GPU oraz ich zastosowania, tak więc należy pisać o 2 różnych technologiach
3. Wielka gra toczy się nie o to kto będzie miał 3 nm ścieżki na krzemie, tylko kto będzie liderem w technologiach sztucznej inteligencji (sieci neuronowe), komputerów optycznych oraz kwantowych, a nie w technologiach elektronowych. To jest high-tech przyszłości
4. Kluczowa dla konkurencyjności gospodarki jest energetyka przyszłości (zielony wodór, OZE, fuzja jądrowa), teraz polskie firmy płacą za prąd 2 razy więcej za prąd niż za Odrą
5. Auta elektryczne skonstruowało z przeznaczeniem pod zieloną energię, są elementem systemu, który dopiero powstaje. Ładowanie ich z polskiego węglowego gniazda, które generuje prąd z elektrowni sprzed 50 lat jest bardziej szkodliwe niż jeżdżenie nowoczesnym benzynowym czy dieslem. Aby te auta były używalne na poważnie to potrzebna jest gęsta sieć stacji szybkiego ładowania, najlepiej zasilana z OZE. Auto elektryczne to element systemu, widać że wielu nie rozumie o co chodzi. Bynajmniej nie chodziło o wysoki moment obrotowy silników elektrycznych.
6. Pomijasz wątki, jestem Ślązakiem, nic tak nie ugruntowało mojej antypolskiej (państwowo) tożsamości, jak rządy polskich patriotów. Ostatnie 8 lat to mistrzostwo świata głupoty, polska prawica to mentalna i kulturowa Rosja, tak skutecznie zakładana przez carską razwiedkę 150 lat wstecz. Polska/Polacy to kraj wysokiej kultury (literatura, teatr, kino,muzyka), wspaniałej inteligencji, która jest gnojona i pogardzana przez pańszczyźniano-chłopski (w rodowodzie) ciemny, roszczeniowy motłoch. Tylko nie pisz o Polsce (tej z Królestwa Kongresowego) jako o cywilizacji łacińskiej, gdyż ona nie miała nic wspólnego przez ani jedną minutę z cywilizacją łacińską. Cywilizacja łacińska (żadna katolicka) to obszar Włoch, Hiszpanii, Francji oraz ziem Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i jego habsburskiej i Hohenzollernów spuścizny. W Polsce łaciński jest Śląsk oraz Pomorze, styczność z nim miała tzw. Galicja i Wielkopolska, dzięki zaborom. Ziemie tzw. zaboru rosyjskiego nigdy nie miały nic wspólnego z cywilizacją łacińska (był lekki powiew wpływów za czasów tak znienawidzonych i ograniczonych polskim warcholstwem rządów saskich Wettynów, dzięki temu Warszawa stała się europejska, którą potem polscy patrioci na spółę ze zbrodniarzami Hitlera obrócili w kamienie). Zbrodnią kulturową było scalenie 100 lat temu tych ziem z azjatycką kongresówką. Moi dziadkowie znali niemiecki i w razie potrzeb go swobodnie używali i jestem z tego dumny. Na co dzień korzystali ze śląskiego dialektu słowiańskiego, wmawiano im brednie, ze to jest język polski, a oni są Polakami. I czynili to wpierw pruskie władze (najpierw liberalne, potem szowinistyczne durnie podobne do obecnych polskich). Wpierw było „odrodzenie narodowe” po Wiośnie Ludów (wykorzystano w edukacji zbliżony język polski z ukształtowaną formą pisaną – przy walnej pomocy katolickiego kleru, szkolonego w krakowskim spolonizowanym seminarium, oraz migrantów z Galicji i Wielkopolski). Później celem było zwalczanie starej śląskiej tożsamości etnicznej oraz czesko-habsburskiej państwowej. Na szczęście na mnie polonizacja poniosła klęskę, takich jak ja są obecnie setki tysięcy. Śląskie przebudzenie. Kulturowo. cywilizacyjnie jest członkiem I Rzeszy, Królestwa Czech.
W nawiązaniu do Holandii to znam ją nie z prac w szklarniach, czy z pracy na tirach, tylko z tego, że żyje tam kuzyn i kuzynka mojego taty. Wujek taty – jako były żołnierz Wehrmachtu (tak jak rodzina Tuska!) poznał miejscową dziewczynę i tam założył rodzinę. Inni zostali w RFN, a cześć rodziny wypędziło polskie państwo w 1945 (do byłego NRD), a cześć została w śląskiej ojczyźnie. Jestem dumny z każdego z tych wyborów, bo wiem w jakich czasach i posranych systemach państwowych (II RP, III Rzesza, NRD, PRL, tzw. niespłodzona IV RP) przyszło moim przodkom żyć.
Wiem gdzie Niemcy były w 1945 roku i co osiągnęły. Takich upadków kraje niemieckie w przeszłości miały kilka i dlatego jestem spokojny, że z obecnych przetasowań geopolitycznych wyjdą znowu jak wygrani.
Musi Pan powiedziec tym klientom Infineona, ze kupuja chlam i zeby kupowali najlepiej moze nasz polski, narodowy z fabryki Izery lub Unitry, choc tez brak konsekwencji, bo…pomijajac moj sarkazm to dlaczego Musk ulokowal swoja fabryke w Grünheide pod Berlinem? Dlaczego nie wsrod zawsze madrzejszych i pouczajacych Polakow? A jakie alternatywy do szajsu od Infineona ma Polska ? takie na 10% chociazby? Wilk Elektronik sklada sobie wszystko i jest montownia…nie ma nawet 1% potencjalu Infineona.
Fascynacja elektrykami traci fanbojstwem. Tesla i jej jakosc wykonania to syf. Mialam przyjemnosc miec miesiac model X. Same niedorobki ale nie lakiernicze. No i okay, na miasto wystarczy ale nie dla kazdego a w zasadzie nie dla mnie. Dlaczego? O gustach niby sie nie dyskutuje. Ale dobrze, poprosze o elektryka, ktorym z Zabrza dojade do Hamburga, na jednym ladowaniu, z klimatyzacja w lato. A to moge zrobic w kazdej chwili prymitywnym czesko-niemickim blachosmrodem Skoda.
co do elektrykow to jest po pierwsze – sprawnosc bloku cieplnego elektrowni, sprawnosc transformatorow, ulot w sieci wysokiego napiecia, sprawnosc transformatorow, w koncu – jaka jest sprawnosc energetyczna ladowania kablem i pradami rzedu kiloamperow baterii – i co z infrastruktura do ladowania masowego? Na przecietnym cepeenie ze sie tak wyraze w ciagu godziny zatankujemy minimum 60 blachosmrodow, jak z elektrykami? Jak z ich zasiegami? Jak z zasobami metali ziem rzadkich by je produkowac? To nie ma sensu. Summa summarum jak sie policzy eta – czyli sumaryczna sprawnosc – ile enrgii trzeba zmarnowac na przejechanie 100km ( uwzgledniajac koszty jej wytworzenia) a porownujac sprawnosc termodynamiczna nowoczesnego silnika diesla to… silnik diesla wygrywa sprawnoscia termodynamiczna i czystoscia (no ale ideologicznie niepoprawny i powiedzmy sobie nie ma sie w zadnym dieslu takiego przyspieszenia jak w elektrycznym ale porownujemy rzeczy malo porownywalne). Jesli chodzi o ekonomicznosc bez ideologii – elektryki przegrywaja.
A zreszta jako cywilizacja nie mamy szans na upowszechnienie sie elektrykow – dopoki jest ich promil do procentow to ok, ale nie ma zasobow na budowy elektrowni, sieci przesylowych, trafostacji i sieci ladowarek. Zasoby paliw kopalnych midzi i metali ziem rzadkioch sa skonczone.
Co do przyszlosci Niemiec jestem sceptyczna – to co robia w imie ideologii kloci sie z racjonalnoscia.
Zielony wodór jest brakującym elementem w systemie, który zastąpi gaz ziemny, jako surowiec stabilizujący system energetyczny. Obecnie nawet największe globalne koncerny paliwowe inwestują w te technologie dziesiątki miliardów. Za około 5 lat to będzie już wyraźnie widziane w statystyce. Długoterminową alternatywą może być fuzja termodynamiczna, ale to na razie pieśń na drugą połowę wieku.
Pisze Pan, że jest fizykiem. Co to takiego ta fuzja termodynamiczna??? Zielony wodór to pieśń przyszłości za jakieś 20-30 lat. Zielony wodór ma być produkowany z OZE w procesie elektrolizy, jaka jest sprawność konwersji energii OZE-zielony wodór – energia elektryczna z ogniwa paliwowego???
Szanowny Panie, sprawność wytwarzania zielonego wodoru w procesie elektrolizy nie ma znaczenia, proces wytwarzania jest praktycznie darmowy (nie licząc koszty wytworzenia reaktora), kosztami jest transport i przechowywanie wodoru. To się dzieje dzisiaj, a nie za żadne 30 lat, proszę poczytać choćby o miliardach inwestycji Aramco na pustyniach Arabii Saudyjskiej. Inne koncerny paliwowe mają podobną politykę inwestycyjną. Zimna fuzja (nie wiem skąd mi się wpisało fuzja termodynamiczna), wiele wskazuje, że to temat na drugą połowę XXI wieku.
Nie popełniłem błędy, pisałem o fuzji jądrowej….
Tia, tylko już za niecały rok Polska wraca do Niemiec (i będzie podlegać forsownej „europeizacji” oraz trochę wolniejszej, ale nieuniknionej depolonizacji i „dełacinizacji” kultury) – i cały układ radykalnie się zmienia.
Putin był o tyle idiotą, że te półtora roczku jeszcze nie poczekał, miałby Nordstream 2, Białoruś w uścisku i Tuska w Polsce.
Żaden z kluczowych konkurentów Niemiec nie ma tańszych węglowodorów. USA produkuje na rynek wewnętrzny, a tak naprawdę dopiero zaczyna sprowadzać produkcje do siebie. Niemieckie firmy produkują na rynek chiński w Chinach, na indyjski w Indiach, na europejski w łańcuchach produkcyjnych rozlokowanych w Europie, przy czym najbardziej zyskowne i wartościowe intelektualnie elementy są w Niemczech . Przecież prąd dla firm w Polsce jest obecnie droższy niż w Niemczech to o jakiej drożyźnie piszemy ! Niemcy to gracz globalny. Polska to taka łukaszenowsko-Orbanowa wizja kraju, ukraść sobie państwo dla własnej sitwy i jako główny „akcjonariusz” czerpać z tego dywidendę. Orlen jest takim cudnym przykładem, chodzi o kapitalizm dla „naszych”.
No cóż, w polityce są wrogowie i przeciwnicy. Pierwszych się zwalcza wszystkimi dostępnymi środkami, a drugich próbuje się ograć (czyli taktyczne deale są dopuszczalne)
Jak z tym dodrukiem? To jest dobry czy zły, bo jak drukuje EBC czy FED to ich wzmacnia, a jak drukuje NBP to osłabia? Odpowiedź banalna – gospodarkom z walutą globalną opłaca się niewielki dodruk, za który kupują towary spoza własnej strefy walutowej, czyli oni eksportują inflację, a dostają towary. Dodruk złotego to dodruk śmiecia, na którym się pasie tylko polski rząd i jego sitwa, reszta kraju podlega dewaluacji. Złoty jest potrzebny mafijnej polskiej sitwie, nikomu więcej nie służy. Z powodu głupoty Tuska, który uległ namowom niezbyt dobrego anglosaskiego ekonomisty Rostowskiego mamy w Polsce obecny szajs (porzucenie ścieżki euro). Tak nie byłoby PFR innych cudów typu „kasa na armię spoza limitu długu” itp itd……
Sądziłem, że w polskim internecie są tylko ruskie trole. A tu patrz – niemiecki trol???
Jeszcze rok temu te wywody skłaniałyby do refleksji. Dzisiaj, kiedy Putin wystawił Niemców szkoda czasu na dyskusje.
Panie ,,markc” i dobrze Pan sądzi. W Polsce są nadal TYLKO ruskie trollę;
Niemcy w Polsce w postaci Der Onet,Newseek,gazet Bauera i Axel Springer mają DOMINUJĄCA pozycje na polskim rynku wydawniczym .Czują więc się tu jak U SIEBIE.
Niemcy nie muszą trollowac !!!
Oni tworzą i narzucają polska narracje opinii publicznej,Masa polskich redaktoów zwyczajnie się SPRZEDAŁA dla kasy i pisze pod zamówienie. jesli chcą zarabiac to zwyczajnie MUSZĄ tak robic.Nie ma czegos takiego jak wolne dziennikarstwo.W ostatecznym rachunky zawsze decyduje kasa.
Nie do pomyslenia jest by w niemieckim internecie ktos pisał w ten sposób ( jak typowy vplksdeutch i tym się wręcz szczycił ) jak niejaki ,,przypadkowy obserwator”
W jego nachalnych proniemieckich wypowiedziach zabrakło mi tylko słów, ze ,,polskosc to nienormalnosc”.Nie chce mi się go nawet komentowac i prostowac bajek.Szkoda czasu.To zawodowiec i za to mu płacą.
Ale co się dziwic zwyczajnym ludziom którzy nie interesują się geopolityką skoro druga partia polityczną stworzoną za niemieckie pieniadze ( co przyznali sami jej załozyciele ) jest PO Herr Tuska . I ludzie Ci na codzien sa bombardowani proniemieckimi kłamstwami z telewizji,internetu ,gazet.
Zmienił sie w Europie kierunek wiatru historii
Stronnicywo proruskie straciło racje bytu. Rózne Leszki Millery,kwasniewskie, i inni dawni komunistyczni aparatczycy zmienili Pana. Proniemieckie stronnictwo ma sie w Polsce wyjatkowo dobrze gdyz dawne komuchy i słuzby Pana ze wschodu zwyczajnie zamieniły na Pana z zachodu. Dobrze to niestety nie wyglada 🙁 „Bijcie Polaków, ażeby aż o życiu zwątpili. Mam wielką litość dla ich położenia, ale jeśli chcemy istnieć, to nie pozostaje nam nic innego, jak ich wytępić. Wszak wilk nie jest temu winien, że go Bóg stworzył takim, jakim jest, i zabija go też za to każdy, kto tylko może” – pisał Bismarck do siostry w 1861 r
Proszę czytać ze zrozumieniem, ci ci myślą że Polska to jakiś poważny kraj to śmieszni ludzie, kompletnie oderwani od realiów. Kraj 2 ligi europejskiej, w światowej gra w 3 lidze. Kraj nikomu niepotrzebny (nie licząc Obajtków i podobnych Sasinów) , stworzony przez Stalina w 1945 roku, aby zrobić przykrość Niemcom (absurdalne wykrojenie ich ziem). Świat się zmienia Rosja spada do ligi Pakistanu, powstaje pewna pustka w Europie Wschodniej, ale krajem kluczowym będzie Ukraina, duże terytorium, nowe centrum prawosławia, kraj pełen bogactw naturalnych, wrota do Azji Środkowej. Jeśli Ukraina wejdzie do UE, to Polska nieco zarobi na transporcie między centrum i kluczową Ukrainą. Taki kraj „rura” i „autostrada”
Przypadkowy obserwator napisał
,,Polska to jakiś poważny kraj to śmieszni ludzie, kompletnie oderwani od realiów. Kraj 2 ligi europejskiej, w światowej gra w 3 lidze. Kraj nikomu niepotrzebny ”
Mysle, ze masz straszne kompleksy i jestes bardzo niedowartosciowany. Stąd ten jad , a wręcz nienawisc do Polski i Polaków. Jakbys sie nie starał dla Szwabw zawsze bedziesz takim niemieckim konfidentem jak Tusk od podawania płaszczy.Potrzebnym dopóty jest uzyteczny dla Niemcw. Jak przestanie nim być dostanie kopniaka i znajdzie sie jak wszyscy inni zdrajcy na smietniku historii. Co do Niemców to dużą częsc swego obecnego bogactwa zawdzięczają zinstytucjonalizowanemu złodziejstwu.Smiało mozna powiedziec , ze Niemcy w XX w to najwieksi złodzieje i ludobójcy Europy. W XIX w byli to AngloSASI -Angole z ich kompanią wschodnioindyjską.W tej swojej chorej z nienawisci progermanskiej wylczance zapomiinasz do jakiej ruiny materialnej i iintelektualnej Niemcy doprowadzili Polske w czasie II w ś.w . Gdzie bysmy byli gdyby nie HEKATOMBA spowodowana przez twpoich ,,Panów” ? Nie zapominajmy , ze ten naród ludobójców i najwiekszych złodzieji Europy nadal nie chce wyrównac lrzywd i udaje , ze sprawy nie ma.mam nadzieje , ze polski rzad małymi krokami dobierze sie im do dxxy. W interesie egzystencjonalnym Ukrainy jest strategiczny sojusz z Polską.To samo dotyczy Polski.Twoje dzielenie skóry na niedzwiedziu jaka bedzie Ukraina jest smieszne.poki co staje się pustynią.Podobne bajania i bajki co bedzie za 20 lat w elektronice Waszego-Twojego Infineona. Równie dobrze i to z duzym prawdopodobienstwem moze byc tak , ze za 20 lat w ogóle go nie bedzie.kto w latach 90-tych brał na powaznie w elektronice firmy koreanskie w porównaniu do japomskich.Made in Korea to był symbol byle jakosci i tandety.Teraz bija na głowe japonskie łącznie z Sony. Czy ktos pamięta marke Sanyo i inne obecnie , a które kiedys były potęgami ?Mysle , ze los resztek niemeckich firm elektronicznych jest przesądzony.To tylko kwestia czasu.W przemysle samochodowym własnie na naszych oczach to siie dzieje.Koreanczycy NADCHODZĄ :-)) W segmencie srodka auta koreanskie są zdecydowanie lepsze , a przede wszystkiim nowoczesniejsze i bardziej nezawodne pod kazdym względem niz niemieckie.Nawet auta francuskie są obecnie w segmencie sredniej półki lepsze od niemieckich.Mam nadzieje , ze z tymi wiadomosciami jakos sobie poradzisz:-))
„Kraj stworzony przez Stalina w 1945 roku, aby zrobić przykrość Niemcom (absurdalne wykrojenie ich ziem)”
– absurdalne wykrojenie ich (LOL) ziem prawie idealnie w granicach piastowskich.
Jesteś człowieku kompletnym debilem w kwestiach historyczno-kulturowych (na których się akurat znam), mam więc nadzieję, że dokładnie takim samym debilem jesteś w kwestiach technologiczno-ekonomicznych (na których się nie znam) oraz geopolitycznych, na których znam się jako tako – i że całe twoje gadanie o Niemczech ma dokładnie tyle sensu, co twoje tvn-owo tuskowe bredzenie o Polsce, jej władzach i polityce – czyli idealnie zero, bez jakiejkolwiek styczności z rzeczywistością realną.
Oraz, idąc dalej tym tropem, że Niemców w końcu spotka ich karma, niedługo po ich ruskich sojusznikach, czego jaskółką było zniszczenie NordStreamu.
I czego oczywiście sobie i światu życzę. – Acz parę latek to pewnie jeszcze potrwa i jeszcze się z tym gadzim narodem trochę pomęczymy. Oby nasze dzieci już nie.
To TVP i Orlen oraz „siostry Karnowskie” już wam nie starczają ? Trudno przebić te 30 % 🙂
Przypadkowy obserwator napisał”
,,To TVP i Orlen oraz „siostry Karnowskie” już wam nie starczają ? Trudno przebić te 30 % ???? ”
Najbardziej w tej Twojej ,,głupio-mundrej” odpowiedzi spodobał mi sie użyty przez ciebie przedrostek WAM 🙂
Twoja nachalna i wręcz mdła progermanskosc ma chyba jednak korzenie w minionym systemie ?. Mimo , a moze wręcz aż tak ostentacyjnie głoszone ,,Deutchland uber alles” to……. podswiadomie czuje z daleka ,,ruska onuce” i dawnego towarzysza. Brak mi tylko jeszcze ,,WICIE , ROZUMICIE .:-)
To bardzo znamienne. 🙂
Tak ogólnie to guzik mnie obchodzi kto z kim , jak i co robi pod kołdrą. Byłem pare razy w Niemczech i takiego squrxxxienia jakiego tam widziałem w naszej ,,przasnej „Polsce nie widziałem nigdy. Poki co w Polsce ludzie nie wyprowadzają innych ludzi na smyczy. Nawet w forme obopólnej aprobaty i zgody czy zabawy. Choc musze przyznac ze lobby ,,ciepłych” jest mocne i bardzo ostatnio sie rozpycha . Z wielką zreszto zachętą w ,,tolerancyjnych ” mediach tzw,demokratycznych ( czytaj niemieckich ) Tak czy siak Szwaby nawet w motoryzacji przespali zmiany, iż swiat zmierza w strone elektromobilnosci . Próbuja gorączkowo nadrobic stracony czas i nie kreuąą już trendów jako liderzy tylko gorączkowo próbują gonić Amerykanów i Koreanczyków . Bede równiez z nieukrywaną przyjemnoscią pilnie obserwował jak w dziedzinie uzbrojenia Koreanczycy ( byc moze z Polską ) będą zdobywac europejski rynek i podjadac zbrojeniowy tort . Gdyby i tu Szwaby zaliczyli klape taka jak to się dzieje na naszych oczach w motoryzcji to perspektywy Twoich Szwabw nie rysują się kolorowo:-)
Piotruś,
a jaki odsetek Niemców to kanibale? Nie wspominałeś, że u nich odsetek homopedofilów jest większy niż wśród kapłanów pewnej religii w Polsce… Pisz dalej jest git !
„Zapotrzebowanie w 2021 roku wyniosło 560 terawato-godzin (Francja z drugim wynikiem zużyła 504 terawato-godzin.). Z czego aż 63,7% Niemcy musieli importować.”
Jak ktoś już zauważył w komentarzach, wdarł się błąd w interpretacji podlinkowanego przez autora artykułu. Wartość 63,7% dotyczy ogólnie nośników energii (gaz, węgiel, ropa itp.), a nie samej energii elektrycznej.
Podbijam temat, bo jest to duża pomyłka jeśli chodzi o budowany przez autora kontekst.
Pozdrawiam
cyt:”Tak ogólnie to guzik mnie obchodzi kto z kim , jak i co robi pod kołdrą. Byłem pare razy w Niemczech i takiego squrxxxienia jakiego tam widziałem w naszej ,,przasnej „Polsce nie widziałem nigdy. Poki co w Polsce ludzie nie wyprowadzają innych ludzi na smyczy. Nawet w forme obopólnej aprobaty i zgody czy zabawy. Choc musze przyznac ze lobby ,,ciepłych” jest mocne i bardzo ostatnio sie rozpycha . Z wielką zreszto zachętą w ,,tolerancyjnych ” mediach tzw,demokratycznych ( czytaj niemieckich ) Tak czy siak Szwaby nawet w motoryzacji przespali zmiany, iż swiat zmierza w strone elektromobilnosci . Próbuja gorączkowo nadrobic stracony czas i nie kreuąą już trendów jako liderzy tylko gorączkowo próbują gonić Amerykanów i Koreanczyków . Bede równiez z nieukrywaną przyjemnoscią pilnie obserwował jak w dziedzinie uzbrojenia Koreanczycy ( byc moze z Polską ) będą zdobywac europejski rynek i podjadac zbrojeniowy tort . Gdyby i tu Szwaby zaliczyli klape taka jak to się dzieje na naszych oczach w motoryzcji to perspektywy Twoich Szwabw nie rysują się kolorowo:-)”
Piotruś, w co ty się bawisz i do tego ze Szwabami…. 🙂 Jan nigdy nie byłem w RFN, ani NRD, ale ty musisz cierpieć strasznie , żeby spełniać takie fantazje w tym kraju. No chyba tam zawsze „robisz” za niewiastę i stąd takie germańskie fobie. Jesteś dziwny totalnie, robisz coś i się tym brzydzisz 🙂
P.S. ja jeżdżę Tico i Oplem (kolejnym) i jednak wolę ten upadły niemiecki szajs niż koreańskie „cudo” (z pomocą polskiej, nieistniejącej już myśli technicznej !), jakoś mnie twoje „fachowe” testy nie przekonały.
Pisz dalej, bo ubaw jest klawy 😀
Przypadkowy obserwator napisał ,,ja jeżdżę Tico i Oplem „”
Słyszałem kiedys takie powiedzenie ….. kto ma Opla ten ma hopla . Wydaje się , ze coś w tym jest :=)
Tak zupełnie zas na marginesie to Opel był niemiecki do lat 30tych XX w.
Pó\niej przeszedł w ręce Amerykanów . W 2017 r zas Opla z GM przeszedł w ręce francuskie = Stellantis .
Reasumując od dawna juz jezdzisz produktami koreanskimi i francuskimi , Choc nawet o tym nie wiesz :=) . Zreszto jak o wielu innych rzeczach co na tym blogu wielokrotnie udowodniłes i pokazałes :-).
Piotruś,
co ty nie napiszesz, zdradzę tobie tajemnicę pracowałem kilka lat w grupie GM i nasze silniki były montowane m.in. w Oplach…… 🙂
Kapitał kapitałem, ale Opel to nadal jest w 70 % myśl inżynieryjna niemiecka….
Pisz dalej bo połączenie głupoty i zapału jest zabawne (jak się to obserwuje z dala) 🙂
Przypadkowy obserwator napisał :
,,Kapitał kapitałem, ale Opel to nadal jest w 70 % myśl inżynieryjna niemiecka…. ”
Logika Paranoika gdy czyta się Twoje wypociny.
Nie dziwie sie kłopotom Opla skoro w 70% była to mysl inzynieryjna niemiecka :-))
Opel omal nie zaliczył bankructwa .Te jego słynne mega awaryjne 2 litrowe diesele w Insygniach .
Podobne dziadostwo Tdi w VW. O słynnej aferze dieselgate chyba kazdy słyszał ?
,,Niemiecka mysl inzynieryjna” nie potrafiła sprostac normom jak inne firmy to fałszowali na potęge wyniki spalania.
To nie japonczyki , anii nawet diesle Peugeota ( bardzo dobre )
Poki w Oplu były montowane silniki Isuzu to jakos to jezdziło. W obecnych Oplach z ,,niemieckiej mysli inzynieryjnej ” to co przypadkowy Łobserwatorze zostało ?
Znaczek Opla ?
Bo chyba nic więcej ?. Reszta to Peugeot. I moze dobrze bo przynajmniej nie bedą sie tak psuły na potęge:-))
Mysle, ze dni Twojego Opla sa juz policzone . Bedzie po mału wygaszany bo widac , ze traktowany jest przez Stellantis po macoszemu.
Daj spokój, rozmowa z kimś kto zna się na wszystkim, jest bezprzedmiotowa. To tak jakby zamiast wiadomości oglądać szkło kontaktowe. Kiedyś koleś trafiłby na obserwację i dobraliby mu leki, teraz są ważniejsze sprawy.