USA vs Rosja – drabina eskalacyjna konfliktu [ANALIZA]

Osoby interesujące się polityką międzynarodową otrzymują w ostatnich latach niezwykle ciekawy materiał badawczy. Współczesność dostarcza obserwatorom wielu istotnych, a zarazem niezwykle interesujących wydarzeń. O ile stosunkowo łatwo jest dokonać analizy globalnych trendów, czy zaobserwować takie zjawiska jak rywalizacje pomiędzy konkretnymi państwami, o tyle niezwykle trudno jest przewidzieć decyzje podejmowane przez decydentów, na kolejnych etapach procesu dyplomatycznego. Niemniej, poniżej postaram się to zrobić. Oczywiście na każdym z etapów, czyli szczeblu drabiny eskalacyjnej, może dojść do porozumienia w negocjacjach na linii Waszyngton – Moskwa. Może się jednak stać zupełnie inaczej. Dlatego starałem się stworzyć jak najdłuższą „drabinę”, która odpowie na pytanie: co może nastąpić dalej, jeśli strony nie osiągną consensusu w danym momencie.

Za punkt wyjściowy, przyjąłem stan obecny, w którym:

1. Stany Zjednoczone odtwarzają Drugą Flotę US Navy, której działalność została zawieszona,

2. na Rosję zostały nałożone sankcje przez USA i UE,

3. USA zerwało traktat o INF,

4. USA wspiera i utrzymuje Ukrainę poza wpływami Kremla,

5. Waszyngton stara się wspierać Aleksandra Łukaszenkę w misji utrzymania względnej niezależności od Kremla,

6. Amerykanie starają się zmniejszyć udział Rosjan w rynku energetycznym w Europie (gaz i ropa), m.in. poprzez eksport do UE własnych surowców,

7. Hegemon zwiększa swoją obecność militarną w Europie Środkowej, tj. na tzw. Wschodniej Flance NATO.

Z kolei władze z Moskwy działają poprzez:

1. zaangażowanie militarne i polityczne w Syrii,

2. zajęcie Krymu,

3. wojnę hybrydową w Donbasie,

4. stworzenie nowej armii pancernej na kierunku smoleńskim,

5. polityczne naciski na integrację Białorusi,

6. próbę utrzymania pozycji na europejskim rynku energetycznym,

7. naciski na państwa środkowo-wschodniej Europy (Polska, Białoruś, Ukraina), w zakresie dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej, budowa Nord Stream II oraz Turkish Stream.

Jak pisałem wielokrotnie na tym blogu, w mojej ocenie do „drugiego resetu” lub „drugiej Jałty” zwyczajnie nie dojdzie. Choćby z tej przyczyny, że obie strony, mają zupełne inne oczekiwania, jeśli chodzi o ewentualne porozumienie. Amerykanie zamierzają podporządkować sobie Europę oraz Rosję. Zmusić je do walki z Chinami (obojętnie o jakiej płaszczyźnie piszemy: gospodarczej, finansowej, handlowej, politycznej czy może nawet militarnej). Przy czym władze z Waszyngtonu potrzebują jednocześnie gwarancji na to, że Władimir Putin nie rozmyśli się i nie zmieni w przyszłości strony. Bowiem po resecie z 2009 roku, po którym Amerykanie:

1. • zlikwidowali de facto Drugą Flotę (odpowiedzialną za kontrolowanie rosyjskiej Floty Północnej),

   • wycofali się z budowy tarczy antyrakietowej w Polsce i Czechach,

   • wyszli z Europy i zgodzili się na budowę osi Berlin – Moskwa, czyli koncepcji którą W. Putin nazwał Europę od Władywostoku po Lizbonę,

rosyjski prezydent najwyraźniej złamał postanowienia z 2011 roku zawarte na szczycie G8 w Deauville (Francja). Wspólne oświadczenie grupy G8 sugerowało zgodę Moskwy, na dokonanie przemeblowania politycznego w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie (trwała już wówczas tzw. „Arabska Wiosna”). W oświadczeniu, które podpisał Władimir Putin, grupa G8 potępiła m.in. Baszara al-Asada oraz władze z Iranu. Tymczasem w 2012 roku okazało się, że Rosjanie dostarczają dla syryjskiego prezydenta broń (vide sprawa śmigłowców ukrytych na pokładzie cywilnego okrętu, skontrolowanego u wybrzeży Szkocji). Niedługo po tym, we wrześniu 2013 roku Siergiej Ławrow już otwarcie zapowiedział rosyjską interwencję w Syrii. Był to ruch sprzeciwiający się de facto amerykańskim planom i działaniom. Dopiero wówczas prezydent Barack Obama zorientował się, iż EuRosja (od Władywostoku po Lizbonę) wcale nie zamierza grać na rzecz USA. Zamiast tego, Berlin i Moskwa budowały własny biegun próbując doprowadzić do wielobiegunowego ładu światowego, obalającego amerykańską hegemonię.

Mając to wszystko na względzie, drugi „reset” rozumiany jako normalizacja relacji na linii Waszyngton-Moskwa jest niemożliwy. Amerykanie drugi raz nie popełnią tego samego błędu i nie zostawią Rosji wolnej ręki. W grę wchodzi tylko całkowite podporządkowanie Moskwy, poprzez pozyskanie na nią silnych lewarów pozwalających kontrolować poczynania Rosji w przyszłości (jakie to mogą być lewary? szczerze, nie mam na tą chwilę żadnej koncepcji –> chętnie poczytam Wasze komentarze w tym temacie. Być może chodzi o eksport gazu i ropy do Europy bez którego rosyjska gospodarka i budżet upadną?).

Z drugiej strony, władze z Kremla wcale nie zamierzają pełnić roli frontowego pionka na wojnie przeciwko Chinom. Zwłaszcza, że Federacja Rosyjska i Chińska Republika Ludowa to państwa sąsiadujące. W duecie tym, Moskwa nie posiada absolutnie żadnych przewag nad Pekinem, a jej azjatyckich granic broni jedynie potężny arsenał nuklearny. Rosjanie nie są w stanie sprostać Chinom na żadnym polu (gospodarczym, technologicznym, handlowym , a nawet militarnym w ujęciu siły konwencjonalnej). Dla Rosji, rozpoczęcie walki z Chinami na jakiejkolwiek płaszczyźnie, oznaczałoby samobójstwo. I to popełnione w interesie obcego mocarstwa (USA). Dlatego władze z Moskwy dążą do tzw. „drugiej Jałty” – nowego koncertu mocarstw. W którym oś Berlin (UE) – Moskwa stworzyłyby odrębny, niezależny biegun w wielobiegunowym ładzie światowym. Co Amerykanie, zdaniem Rosjan, winni zaakceptować. A co w konsekwencji pozbawiłoby Waszyngton szans w rywalizacji z Chinami (bowiem oś Berlin-Moskwa, szybko mogłaby się poszerzyć o Pekin, wypychając USA z kontynentu Eurazjatyckiego zupełnie i uniemożliwiając wprowadzenie pełnej, gospodarczo-handlowej izolacji Chin).

Obie wyżej przedstawione wizje są nie do pogodzenia. W związku z powyższym istnieją przesłanki do tego, by przewidywać dalszą eskalację rywalizacji amerykańsko-rosyjskiej.

Takie założenie, które wyjaśniałem szerzej w tekście pt.: „USA zamierza pobić Rosję. Nie będzie resetu.” ,daje pełne pole manewru w zakresie przewidywań kolejnych „ruchów” mocarstw, a także kolejności podejmowanych kroków.

PRZYSZŁE WARIANTY GRY

Z punktu widzenia polityki wewnętrznej USA, do czasów wyborów prezydenckich nie spodziewałbym się żadnych gwałtownych i agresywnych kroków Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie w interesie pozostałych graczy będzie również zachowanie wstrzemięźliwości. Ponieważ postawiony pod ścianą Donald Trump, by utrzymać fotel prezydencki, będzie musiał ukazywać bardziej stanowczą i nieustępliwą postawę. Tymczasem tak naprawdę zarówno Rosji, jak i Chinom wcale się nie śpieszy. Chińczycy cieszą się z każdego kolejnego dnia, w którym posiadają dostęp do globalnego rynku. I dzięki temu budują rynek wewnętrzny, którzy w przyszłości ma zastąpić odbiorców zewnętrznych. Chińska Republika Ludowa dąży do samodzielności handlowo-gospodarczej. By ją osiągnąć, musi korzystać z dostępu do zagranicznych rynków zbytu i surowców energetycznych (gaz/ropa).

Z perspektywy Rosjan, każdy kolejny dzień rywalizacji chińsko-amerykańskiej, powinien zwiększać cenę, jaką USA będzie skłonne zapłacić za „pozyskanie” Rosji (tak przynajmniej wydają się uważać władze z Kremla). Tym samym obaj konkurenci Stanów Zjednoczonych grają na czas lub uważają, że zwłoka działa na ich korzyść.

Niemniej, z perspektywy USA, po wyborach prezydenckich, Waszyngton będzie musiał przyśpieszyć tempo „negocjacji” z Moskwą i Pekinem. Podwyższyć stawkę. I próbować jak najszybciej doprowadzić do sytuacji, w której będzie można powstrzymać wzrost potęgi Chin. Chin, które budują flotę morską w zastraszającym tempie (40 korwet w latach 2013-2017, średnio trzy okręty podwodne roczne, plany zbudowania 6-8 lotniskowców w ciągu 15 lat). Zauważyć bowiem należy, że absolutnie żadna umowa handlowa między Chinami, a USA niczego nie rozstrzyga. Amerykanie, w ujęciu strategicznej rywalizacji, niczego takimi umowami nie zyskują. Tymczasem Chińczycy kupują sobie czas. Dlatego w mojej ocenie, począwszy od przełomu 2020-2021, będziemy obserwować bardzo gwałtowne załamanie relacji na liniach USA-Moskwa oraz USA-Pekin. Temu drugiemu duetowi poświęcę parę zdań w odrębnym artykule.

Wojna gazowa

Jeśli chodzi o rywalizację rosyjsko-amerykańską, USA przejęły w tej chwili inicjatywę. Udało się utrzymać Kijów poza strefą wpływów Kremla, a w końcówce 2019 roku Rosjanie byli zmuszeni podpisać z Ukrainą kontrakt na transfer gazu ziemnego na zachód, przez terytorium ukraińskie. Stany Zjednoczone rzutem na taśmę nałożyły sankcje na Nord Stream II oraz Turkish Stream. W efekcie prace nad tym pierwszym gazociągiem wydłużą się co najmniej o rok, a powstanie tego drugiego na odcinku bułgarskim stoi pod znakiem zapytania. Rosjanie nie zdążyli z budową obu rurociągów, co uratowało Ukrainę przed szantażem odcięcia jej od rosyjskiego gazu ziemnego. Z końcem 2022 roku wygasa z kolei umowa na dostawy gazu do Polski. Do tego właśnie czasu, rząd w Warszawie planuje ukończyć projekt Baltic Pipe, co pozwoli bądź to wynegocjować znacznie lepsze warunki z Rosjanami, lub też całkowicie uniezależnić się od ich gazu i ograniczyć transfer tego surowca na zachód. Federacja Rosyjska jest w praktyce uzależniona finansowo od eksportowania węglowodorów do Europy. Każdy czynnik zmniejszający zyski z tegoż tytułu może być ogromnym problemem dla rosyjskiego budżetu i gospodarki. Opisywałem to szeroko w analizie pt.: „Do 2022 Rosja wywoła wojnę w Europie lub na Bliskim Wschodzie”.

Zupełnie realnym jest scenariusz, w którym w 2022 roku Federacja Rosyjska stanie przed olbrzymim problemem finansowym związanym ze zmniejszeniem eksportu gazu ziemnego do Europy. Może się bowiem okazać, że Polska będzie mogła zagrozić zamknięciem gazociągu JAMAL. Przy skrajnie negatywnym dla Kremla scenariuszu, w 2022 roku Ukraina mogłaby być również obsługiwana (w zakresie dostaw gazu) przez Polskę (vide rozbudowa gazoportu w Świnoujściu, Baltic Pipe, plan wypożyczenia/kupna pływającego terminalu LNG, plany budowy rurociągu Polska-Ukraina). To by oznaczało, że Kijów również mógłby bez konsekwencji zablokować transfer rosyjskiego gazu przez własne terytorium (np. z powodu „awarii”). Pamiętać należy, że nawet jeśli Nord Stream II zostanie ukończone to nie będzie jeszcze wówczas w pełni funkcjonalne. To samo dotyczy Turkish Stream . W konsekwencji, po 2022 roku, po raz pierwszy w historii, Polska i Ukraina mogą mieć na Rosjan energetyczny lewar (o ironio, bo zawsze było na odwrót). Sprawa będzie tym bardziej poważna dla Moskwy, że USA prowadzi bardzo ofensywną politykę na europejskim rynku gazowym, poprzez zwiększanie udziału sprzedaży własnego LNG pochodzącego z łupków.

Reasumując, Amerykanie przejęli inicjatywę i nie muszą w tej chwili wiele robić. Wystarczy wspierać projekty Polski, blokować te rosyjskie oraz zwiększać obecność wojskową w Europie Środkowej przygotowując się do odpowiedzi z władz z Kremla. A te negocjują tylko w jeden sposób. Siłowy (bowiem nie posiadają żadnych innych argumentów).

FR – Jak zwiększyć ceny surowców? – Wojną w Zatoce Perskiej

Odpowiedzią na możliwość zmniejszenia ilości eksportu rosyjskich węglowodorów do Europy, może być próba zwiększenia cen za surowce energetyczne. Co mogłoby zrekompensować ewentualne straty w przychodach i uratować rosyjski budżet. Dlatego, o ile Rosjanie chętnie stabilizowali Syrię, wspierając swojego sojusznika Asada, o tyle korzystną dla nich byłaby wojna w Zatoce Perskiej. Zakłócająca dostawy arabskich surowców na globalny rynek. I angażująca amerykańską uwagę i siły z dala od Europy Środkowej. Dlatego agresywna, wyzywająca postawa Iranu, jak również jego potencjał do zablokowania Cieśniny Ormuz, są dla Moskwy niezwykle istotne. Rosjanie na Bliskim Wschodzie grają na wiele frontów. Na tym irańskim, w mojej ocenie, stanowią czynnik eskalacyjny. Wspierający perskich „jastrzębi”. Problematyczną sprawą dla Władimira Putina jest jednak to, że władze z Teheranu, mimo ostrej retoryki, starają się unikać wciągnięcia w otwartą wojnę z potężnym hegemonem. Kto prowadzi wojnę, ten ponosi koszty. I jest rozgrywany. Ajatollahowie z chęcią angażują się na zewnątrz, zwiększając swoje wpływy w Iraku, Syrii czy Libanie. Niechętnie jednak podjęliby ryzyko związane z możliwością zbombardowania najważniejszych celów strategicznych w samym Iranie. W tym zakresie, wydają się być nie do końca podatni na ewentualne rosyjskie sugestie zagrzewające do wojny. Warto tutaj skojarzyć bliskość relacji między Izraelem, a Rosją. Bowiem również w interesie władz z Tel-Awiwu byłoby nakłonienie Amerykanów do wojny z Iranem w celu zniszczenia perskiego dorobku w zakresie prac nad atomem oraz technologiami rakietowymi.

Z drugiej strony, mieszanie w bliskowschodnim kotle w celu wywołania trzeciej wojny w Zatoce Perskiej, jest sprzeczne z interesami Chin. Około połowa chińskiego importu ropy pochodzi właśnie z tej zatoki. Chińczycy importują od Persów i Arabów również gaz ziemny. Innymi słowy, na Bliskim Wschodzie, a konkretnie w Zatoce Perskiej, Moskwa i Pekin posiadają całkowicie sprzeczne interesy. Co jest istotne w kontekście możliwości przyszłego „odwrócenia” Chin. Co jeszcze poruszę.

FR – Jak uderzyć w USA? Wrażliwa reputacja hegemona

Reputacja dla Stanów Zjednoczonych jest w tej chwili aktywem krytycznym. USA może powstrzymać wzrost potęgi Chin dzięki systemowi sojuszy, których trwałość uzależniona jest od zaufania do hegemona i jego gwarancji. Rosjanie posiadają tutaj jedną z nielicznych przewag. Amerykańska strefa wpływów przesunęła się bowiem tak mocno na wschód, iż Rosjanie nie mają problemu ze stworzeniem zagrożenia militarnego dla wysuniętych członków NATO. Takich jak państwa bałtyckie, które stanowią niejako piętę achillesową Paktu Północnoatlantyckiego. Co zawsze podkreślam, nie chodzi tutaj o to, by dokonywać inwazji na państwa NATO. W negocjacjach międzynarodowych wystarczy sama realna groźba użycia danej przewagi. Sama możliwość zagrożenia Bałtom, Polsce czy Ukrainie da Rosjanom nie lada argument. W tej chwili jednak, Polska jest poza zasięgiem 1 Gwardyjskiej Armii Pancernej. Warszawa jest niejako ochraniana przez neutralny Mińsk. Również Ukraińcy czują się relatywnie bezpiecznie. Zreformowali armię, ustabilizowali sytuację w Donbasie i w najgorszym scenariuszu wciąż mają zasłonę w postaci nurtu Dniepru.

Rosyjski argument siły stoi w tej chwili na Bramie Smoleńskiej oraz pod Charkowem i Donbasem. Jest to wbrew pozorom bardzo daleko. Zbyt daleko dla Kremla, który potrzebuje bezpośredniej możliwości nacisku na Wilno, Warszawę i Kijów. Stąd tak wielka presja na Aleksandra Łukaszenkę. Rosjanie potrzebują dostępu do białoruskiego terytorium. Chcą własnych baz wojskowych na granicy polsko-białoruskiej, białorusko-litewskiej (przy przesmyku suwalskim) oraz białorusko-ukraińskiej (co przybliży ich do Kijowa od północy i złamie potencjał obronny linii Dniepru). Postawienie jednej armii na Białorusi, skąd można atakować w trzech kierunkach (Bałtowie, Polska, Ukraina), kompletnie zmieniałoby sytuację geostrategiczną na pomoście bałtycko-czarnomorskim. I zmusiłoby USA do kalkulacji w zakresie opłacalności znacznego zwiększenia obecności wojskowej na Wschodniej Flance NATO. Dlatego Białoruś jest w tej chwili tak ważna i właśnie dlatego, Amerykanie podjęli grę o wsparcie Łukaszenki. Co stało się kilka miesięcy po publikacji mojej analizy dotyczącej Białorusi pt.: „Gra o Mińsk. Białoruś staje się nowym frontem. Wyzwanie dla Polski?”

USA – gotowe na nową Zimną Wojnę?

Choć w wielu tekstach dotyczących Białorusi utrzymywałem, że USA i Polska nie mogą sobie pozwolić na grzech zaniechania w zakresie podjęcia gry o odwrócenie Mińska, to jednak szansę na tak korzystny dla nas scenariusz są chyba niewielkie. Aleksandr Łukaszenka zręcznie balansuje na linie. Jednak, gdy władze z Kremla decydują się grać bardzo twardo, białoruski satrapa ma bardzo wąskie pole manewru. Białoruska gospodarka jest uzależniona od rosyjskiej. Również w zakresie dostaw surowców energetycznych. W tej chwili trwają rozmowy dotyczące przedłużenia kontraktu na dostawy ropy naftowej. Dość napisać, że w symulacjach i grach wojennych, sami Amerykanie zakładają, iż Rosja może atakować z terytorium białoruskiego. Innymi słowy, USA przygotowuje się na scenariusz, w którym Białoruś zostanie ostatecznie podporządkowana Moskwie. Z tegoż też względu należałoby zakładać, że samo przejęcie Białorusi nie wystarczy W. Putinowi do postawienia Amerykanom własnych warunków. Waszyngton najwyraźniej wkalkulował w ogólnym kontekście rywalizacji z Moskwą utratę strefy buforowej w postaci w miarę neutralnej Białorusi. Co za tym idzie, symboliczna w tej chwili obecność wojskowa USA w Polsce może być jedynie wstępem do sprowadzenia do Europy Środkowej znacznie większej ilości ludzi i sprzętu. W celu neutralizacji rosyjskiego zagrożenia. Na co potrzeba oczywiście czasu i zaplecza logistycznego (vide plany budowy infrastruktury i baz wojskowych w Polsce).

Niewątpliwie więc, reakcją na ew. przejęcie Białorusi przez Rosję, byłoby zwiększenie obecności wojskowej w Polsce oraz w państwach bałtyckich*. Możliwym byłoby też wsparcie w jakimś zakresie Ukrainy. Która znalazłaby się w bardzo trudnej sytuacji geostrategicznej (okrążona od południa – Krym, wschodu, północy – Białoruś i częściowo zachodu – Naddniestrze).

Jednak należy pamiętać o tym, iż w interesie USA nie jest prowadzenie długiej Zimnej Wojny, która wymagałaby zaangażowania wielkich sił lądowych w Europie Środkowej (koszty). Zwłaszcza w perspektywie rywalizacji z Chinami na Zachodnim Pacyfiku. Dlatego też USA, poza zwiększeniem obecności wojskowej w naszym regionie, musiałoby odzyskać inicjatywę i przydusić mocniej Rosję. By doprowadzić do szybkiego rozstrzygnięcia.

* zwiększanie obecności w PL może odbywać się stopniowo, to proces, którego nie da się przeprowadzić z dnia na dzień, co za tym idzie, zajęcie Białorusi może być usprawiedliwiane przez Rosjan wcześniejszym zwiększaniem sił NATO na Wschodniej Flance. Co de facto jest jednak działaniem wyprzedzającym.

ROSJA – ukraiński rząd na uchodźstwie

Przejęcie kontroli nad terytorium Białorusi miałoby dla Rosjan nie tylko znaczenie strategiczno-militarne, ale i propagandowe. Rosyjskie wpływy na Ukrainie z pewnością nie wyparowały. Ponadto bezpośrednie zagrożenie Kijowa niemalże z 4 stron (północ: Białoruś, wschód: Rosja/Dobas, południ: Krym, a także zachód: Naddniestrze) byłoby istotnym argumentem do przekonania nieprzekonanych. Pokazanie sił i możliwości ułatwia rekrutację i pozyskiwanie agentów w szeregach przeciwnika. Ci, którzy woleliby stawiać na potencjalnie silniejszą stronę (przyszłego zwycięzcę), byliby bardziej podatni na perswazję służb rosyjskich. Jednocześnie środowiska jawnie pro-rosyjskie zyskałyby na sile. Bardzo prawdopodobnym jest, że władze z Kremla będą starały się podważyć konstytucyjność i legalność rządu w Kijowie, a także stworzyć własny, pro-rosyjski rząd “na uchodźstwie” (rezydujący w Donbasie, na Krymie lub nawet w Rosji). Rząd, który będzie oskarżał ukraińskie władze o dyktatorskie (banderowskie) zapędy, a także uciskanie niewygodnej opozycji. To, że od kilku lat na Ukrainie trwa względny spokój, nie oznacza, że Moskwa zrezygnowała z odbudowy wpływów nad Dnieprem. Gdy przyjdzie właściwy czas, W. Putin rozbudzi wszystkie dotychczas uśpione komórki w celu destabilizacji wewnętrznej Ukrainy. Wątpliwym jest, czy ewentualny drugi majdan lub potencjalni puczyści zdołali przejąć władzę w Kijowie. Jednak walka z nimi, będzie niewątpliwie pretekstem dla Rosji do wzmagania napięcia i nacisków na Ukrainę. Może stać się również wytłumaczeniem dla ewentualnej “interwencji” zbrojnej.

USA – embargo na rosyjski gaz?

Trudno przewidzieć, w jakim czasokresie mogą wydarzyć się wskazane powyżej działania obu stron. Jednak prawdopodobnym jest, iż po roku 2022 Europa środkowo-wschodnia (może nawet łącznie z Ukrainą) będzie niezależna od rosyjskiego gazu. Swój terminal LNG chcą budować również Niemcy (plan jest na ukończenie go w … 2022 roku o ile się nic nie zmieniło). Przy utrzymaniu tempa amerykańskiej ekspansji na rynku europejskim w zakresie dostaw LNG, można przewidywać, że dzięki twardym argumentom nacisku ze strony USA („albo działacie jak mówimy, albo wstrzymujemy wasz handel morski”), UE zgodzi się na sankcje/embargo skierowane przeciwko rosyjskim dostawom gazu ziemnego. To byłby dotkliwy cios dla Moskwy. Sytuację, w której Rosji zostałaby ograniczona możliwość eksportu węglowodorów do Europy można porównać do przecięcia niedźwiedziowi jednej z tętnic. Zwierze jest wciąż silne i niebezpieczne, ale każda sekunda przybliża je do utraty przytomności. Dla Rosji, rurociągi są żyłami dla całego państwowego organizmu, pompującymi kapitał do jego moskiewskiego serca.

USA – porozumienie z Chinami?

Ewentualne przejęcie władzy w Mińsku przez W . Putina oraz polityka zaostrzająca konflikt w Zatoce Perskiej zostałyby źle odebrane w Pekinie. Chińskie władze niedawno udzieliły Białorusi kredytu na blisko 500 mln dolarów. Jest to jeden z wielu zastrzyków finansowych jakimi Chińska Republika Ludowa zasilała Łukaszenkę w przeszłości. Białoruś jest mocno zadłużona u Chińczyków, a gdyby w Mińsku władzę przejęli Rosjanie, wówczas to od nich zależałaby ewentualna spłata wierzytelności. W. Putin przejąłby również kontrolę nad chińskimi inwestycjami w państwie. To wzmocniłoby jego pozycję negocjacyjną wobec władz z Pekinu.

Gdyby Rosja przejęła kontrolę nad Białorusią, a jednocześnie, jej działanie wespół z Iranem doprowadziłoby do nałożenia przez USA morskiej blokady w Zatoce Perskiej, wówczas Chińczycy staliby się podatni na anty-rosyjską perswazję.

Zajęcie Mińsk byłoby doskonałym pretekstem do tego, by Amerykanie podjęli próbę odwrócenia Chin i całkowitego odizolowania Rosji. Chińczycy mogą się wówczas zgodzić na to, by przestać odbierać rosyjski gaz z nowo powstałego gazociągu Siła Syberii. W zamian za gwarancję dostaw surowców energetycznych drogą morską oraz dostęp do globalnego rynku. Na czym Chińczykom zależy najbardziej. Pekin, ostatecznie, może zdecydować się na kupowanie czasu za wszelką cenę. Nawet kosztem Rosji. W celu zbudowania niezależności gospodarczo-handlowej, a więc również niezależności od siły US Navy. Samowystarczalność (budowa rynku wewnętrznego, przerzucenie się na odnawialne źródła energii) to wszystko, czego potrzebują Chińczycy by w przyszłości obalić amerykańską hegemonię i zacząć budować swoje własne azjatyckie mocarstwo. W planach tych, sojusz z silną i niezależną Rosją nie jest warunkiem sine qua non.

FR – wszystko albo nic!

Gdyby Rosjanie zostali jednocześnie odcięci od kapitału płynącego z Chin i z Europy, wówczas zostaliby postawieni pod ścianą. W bardzo krótkim czasie musieliby się albo zgodzić na amerykańskie warunki (czyli de facto na dobrowolne seppuku), albo zagrać o wszystko. Wykorzystując atuty geograficzne oraz militarne ( vide obecność na Białorusi) .

Możliwości jest kilka. Wojna hybrydowa skierowana przeciwko Bałtom, to rozwiązanie stosunkowo łagodne, łatwe do przeprowadzenia, mało ryzykowne, tanie, ale i niepewne w zakresie skutków. Stworzenie np. drugiego Donbasu na Łotwie czy w Estonii, byłoby dla NATO problematyczne. Choć sama waga ciosu, byłaby niewielka. Rosjanie, działając nieoficjalnie, uzyskaliby jedynie ograniczone możliwości eskalacji konfliktu, natomiast NATO i Amerykanie mogliby użyć wszelkich dostępnych sił przeciwko „separatystom”. Wątpliwym jest, by decydenci z Moskwy zdecydowali się na otwarty konflikt z NATO. Ponieważ mogłoby to doprowadzić do nieodwracalnych i niezwykle groźnych konsekwencji. Uderzałoby to również w interesy UE, a tym samym Berlina. Tymczasem zniechęcenie do siebie Niemiec, to ostatnia rzecz, jakiej pragną elity z Kremla.

Z tych samych powodów nie należy zakładać militarnej inwazji na Polskę. Byłby to ruch niezwykle ryzykowny. I politycznie i militarnie. Ofensywa na Warszawę musiałaby być zresztą poprzedzona neutralizacją Ukrainy (skąd mogłoby wyjść uderzenie na Białoruś, odcinające Rosjan od zaopatrzenia).

Moskwa mogłaby natomiast przeprowadzić olbrzymią prowokację militarną na Ukrainie. Ukrainę połączoną w takiej sytuacji z NATO i zachodem tylko za pośrednictwem granicy polsko-ukraińskiej. Ta cienka lina koła ratunkowego mogłaby jednak zostać łatwo odcięta uderzeniem z Brześcia na Kowel i dalej na południe. Czy agresja w celu przejęcia władzy politycznej w Kijowie (bo nie chodziłoby przecież o okupację tak wielkiej kraju) miałaby postać oficjalnej inwazji?

Bardziej prawdopodobnym jest przeprowadzenie prowokacji oskarżających Ukrainę o agresję względem separatystów. Oraz ujawnienie się antyrządowej opozycji, która ogłosiłaby obalenie władz w Kijowie i stworzyłaby osobny rząd fasadowy. W następstwie tego, separatyści i rewolucjoniści przeprowadziliby szeroko zakrojoną ofensywę na Kijów. Przy udziale wojsk rosyjskich, wspierających „nowe legalne ukraińskie władze”. Wszystko to działoby się podprogowo. Bez wypowiadania wojny. Jak to miało miejsce np. 17 września 1939 roku, w 2008 roku w Gruzji, czy też w 2014 roku na Krymie i w Donbasie.

USA – interwencja NATO na Ukrainie?

Podprogowa forma agresji umożliwiałaby reakcję ze strony USA i NATO. Dziś, trudno jest nam sobie taką sytuację wyobrazić. Realnie oceniając, nie ma tutaj na miejscu stosownych sił, które można by wysłać na Ukrainę. Mówimy jednak o scenariuszu, który ewentualnie zaistnieje w przyszłości. W tym czasie, wiele może się zmienić. Czy USA i NATO (głównie Polska i Rumunia, jako sąsiedzi Ukrainy) byłyby gotowe do zbrojnego wkroczenia na Ukrainę w celu ustabilizowania państwa i neutralizacji buntowników i puczystów? Z dzisiejszej perspektywy nie wydaje się, by ktokolwiek po obu stronach kalkulował militarne starcie między NATO i Rosją. Raczej mielibyśmy do czynienia z pewnego rodzaju wyścigiem, w który startujące na zachodnich granicach Ukrainy wojska NATO (Polacy i Rumunii przy wsparciu powietrznym USA) pędziłyby na złamanie karku w stronę Kijowa. Zabezpieczając przy tym jak największą połać terytorium zanim zostałoby ono zajęte przez Rosjan. Zapewne ani NATO, ani Federacja Rosyjska nie dopuściłyby do otwartych walk. Wojna toczyłaby się między jednostkami ukraińskimi, a rosyjskimi i „buntowniczymi”. Ewentualnie, między NATO i „separatystami”. Z tymi jednak, żołnierze sojuszu mogliby się zetknąć dopiero w głębi Ukrainy na przedpolach Kijowa. Ewentualne zajęcie ukraińskiej stolicy, oznaczałoby zwycięstwo Rosji. Skutkujące utworzeniem marionetkowego i okrojonego państwa podporządkowanego Moskwie. Gdyby jednak Kijów został obroniony, a wojna przemieniłaby się z błyskawicznej, na okopową (na froncie biegnącym wzdłuż Dniepru), Rosjanie ponieśliby klęskę. Bez kapitału i w odizolowaniu od świata, nie mieliby sił na kontynuowanie długotrwałego konfliktu. Musieliby przystać na warunki Waszyngtonu. Takimi mogłyby być: przywrócenie buforowej, niezależnej Białorusi oraz włączenie Kijowa do NATO lub UE. Neutralizacja Moskwy, jako gracza na pomoście bałtycko-czarnomorskim, pozwoliłaby Amerykanom skupić się na Zachodnim Pacyfiku i Chinach.

Z kolei klęska na Ukrainie, oznaczałaby klęskę USA w szerszej perspektywie. Bowiem, gdyby Rosjanie przejęli władze w Mińsku i Kijowie, a następnie postawili wojska na całej wschodniej granicy Polski (tj. w Kaliningradzie, na kierunku Brzeskim/Białoruskim oraz Lwowskim/Ukraińskim) wówczas USA musiałoby ściągnąć do Polski kilka ciężkich dywizji i nastawić się na długotrwałą Zimną Wojnę. W sytuacji, gdy Pekin rósłby w siłę. Z drugiej strony zgoda na warunki rosyjskie, oznaczałaby stworzenie osi Berlin-Moskwa (EuRosja od Władywostoku po Lizbonę). To z kolei doprowadziłoby do złamania świata jednobiegunowego i powstania osi Berlin-Moskwa-Pekin. Tym samym USA zostałoby całkowicie wyparte z Eurazji i zmuszone do konkurowania z Chinami 1 vs 1 (przy co najmniej neutralnej postawie EuRosji). W sytuacji, w której USA nie mogłoby całkowicie odciąć Chin od surowców i rynku europejskiego. Nie wiadomo, jak by się przy tym zachowali sojusznicy na Zachodnim Pacyfiku (Korea Płd., Japonia, Filipiny, Australia, Wietnam, etc.etc.).

Wszystko to jest ważne, w kalkulacjach ryzyka oraz zysków i strat. W mojej ocenie, gdyby Rosjanie zdecydowali się przejąć władzę w Kijowie, USA i NATO musiałyby zawalczyć o Ukrainę. Podjęcie tego rodzaju decyzji wydaje się więc bardzo prawdopodobne.

DRABINA ESKALACYJNA

Reasumując, gdyby chcieć rozrysować scenariusz, w którym obie strony grają niemal do końca, czyli do ostatecznego rozstrzygnięcia pozycji Rosji na światowej szachownicy, drabina eskalacyjna mogłaby wyglądać w następujący sposób.

1. USA:

• wsparcie projektu Baltic Pipe, dalsza ekspansja USA na europejskim rynku surowców energetycznych, blokowanie Nord Stream II i Turkish Stream, ograniczanie zależności Europy od dostaw gazu i ropy z Rosji i zmniejszanie jej udziału w rynku poprzez zwiększanie dostaw z kierunków alternatywnych (USA, Zatoka Perska, Norwegia),

• próba „miękkiego” zdobycia energetycznego lewara na Rosję polegającego na możliwości zablokowania eksportu jej węglowodorów na zachód po roku 2022 (vide budowa niezależności gazowej Polski i Ukrainy),

• zwiększanie obecności wojskowej na Wschodniej Flance NATO (co już się dzieje i powinno zostać zintensyfikowane z uwagi na groźbę rychłego pochłonięcia Białorusi przez Kreml).

2. Federacja Rosyjska:

• próby zawyżenia cen surowców energetycznych, poprzez wspieranie procesu destabilizacyjnego w Zatoce Perskiej, a gdyby to nie skutkowało (lub równolegle):

• podporządkowanie Mińska (zastraszenie Łukaszenki, albo jego obalenie), a następnie:

• wprowadzenie 1 Gwardyjskiej Armii Pancernej na terytorium Białorusi, zagrażające trzem kierunkom: Bałtom, Warszawie i Kijowowi,

• zwiększanie napięcia na terytorium Ukrainy, rozgrywanie w polityce wewnętrznej tego kraju.

3. USA:

• w odpowiedzi na zajęcie Mińska, znaczne i skokowe wsparcie militarne dla Polski, Ukrainy i Bałtów,

• planowanie odcięcia Rosji od pozyskiwania kapitału z zewnątrz pochodzącego z eksportu węglowodorów, w tym celu:

• twarde naciski na UE w zakresie ograniczenia importu surowców z Rosji, włącznie z szantażem dotyczącym możliwości zablokowania szlaków morskich „z” i „do” Europy, w czym wielką rolę będzie odgrywać ewentualna pomoc ze strony Wielkiej Brytanii (może po to ten BREXIT?),

• próba twardego podporządkowania UE i Berlina woli Waszyngtonu (nowe, „lepsze” TtiP? „Korzystny” 😉 układ USA – UE, Amerykanie dają gaz i ropę, Europa zgadza się na izolację Rosji i „lepsze” TTiP),

• podjęcie miękkiej próby „odwrócenia” Chin, lub przekonania Pekinu do „chłodnej” neutralności polegającej na odcięciu Moskwy od kolejnych kredytów.

4. Federacja Rosyjska:

• działania hybrydowe w państwach bałtyckich (Łotwa i Estonia),

• agresywna obecność i ekspansja na Arktyce, spięcia z Norwegią, testowanie siły NATO na Morzu Barentsa i innych wodach około-arktycznych,

• próba politycznej destabilizacji Ukrainy, być może wywołania drugiego, tym razem pro-rosyjskiego majdanu, utworzenie alternatywnego rządu ukraińskiego na uchodźstwie (Donbas/Krym) oraz podważanie legalności rządu z Kijowa,

• prowokacje skierowane przeciwko Ukrainie, sugerujące groźbę siłowego zajęcia Kijowa przez Rosjan,

• intensyfikacja działań na Bliskim Wschodzie.

5. USA:

• twarda próba „odwrócenia” Chin uzasadniania zajęciem Białorusi, a także podprogowo oparta o groźbę: zablokowania Zatoki Perskiej (oficjalnie skierowana przeciwko Iranowi), a może nawet nałożenia nowych ceł, odcięcia od globalnego rynku,

• wprowadzenie embarga na rosyjskie surowce energetyczne.

6. Rosja:

• prowokacja anty-ukraińskie, a następnie wspólna „defensywna” ofensywa „puczystów” i „separatystów” przeciwko ukraińskiej stolicy, przy udziale wsparcie rosyjskiej armii.

7. USA/NATO:

• wkroczenie wojsk lądowych (głównie Polska i Rumunia) na terytorium Ukrainy, „wyścig” o Kijów, przy zabezpieczaniu zajętego obszaru, przy wsparciu lotniczym USA.

W tym wszystkim, należy zachować świadomość, iż pewne procesy będą miały charakter „płynny”. Mogą toczyć się równocześnie. Przedstawiona kolejność, co do zasady, jest prawdopodobna. Jednak z pewnością jedne działania zostaną podjęte wcześniej, inne później. Autorowi zależało raczej na przedstawieniu ogólnego, możliwego scenariusza rozwoju sytuacji. Nie na precyzyjnych „wizjach” przyszłości. Dlatego powyższy wpis należy traktować, jako pewnego rodzaju intelektualną zabawę. Opartą wszakże o dotychczasowe obserwacje i wnioski poczynione przez autora.

Krzysztof Wojczal

geopolityka, polityka, gospodarka, prawo, podatki – blog

Jeśli tekst Ci się podobał i chciałbyś otrzymywać powiadomienia dotyczące nowych publikacji, a także informacji związanych z przyszłym wydaniem książki – zapraszam do zapisywania się na newsletter. 🙂

Wartościowe? Pomóż rozwijać bloga