Geopolityczne podsumowanie miesiąca – sierpień [komentarz]

Tym razem proponuję nieco inną formę streszczenia najważniejszych informacji miesiąca. Dzieje się dużo, na różnych płaszczyznach, przez co przedstawianie zdarzeń jedynie w chronologiczny sposób może powodować pewien nieład. Stwierdziłem więc, że tym razem informacje zostaną zebrane tematycznie i w ramach danych zagadnień układane w sposób chronologiczny. Myślę, że ułatwi to nieco odbiór tekstu i interpretacje wydarzeń. Jeśli macie w tym zakresie uwagi – proszę o komentarz.

Sankcje USA wobec Turcji i spadek wartości liry

Miesiąc rozpoczął się z głośnym przytupem, bowiem już 1 sierpnia 2018 roku Stany Zjednoczone ogłosiły nałożenie sankcji na tureckich ministrów. Ta polityczna decyzja natychmiast odbiła się na wartości tureckiej waluty, która w efekcie zanotowała znaczny spadek. Nie było to jednak jedyne uderzenie w lirę, bowiem już 10 sierpnia Donald Trump podwoił cła na tureckie stal  i aluminium. Turecka waluta otrzymała drugi sierpowy i zanotowała knock-down. 12 sierpnia Recep T. Erdogan ocenił, iż spadek wartości liry tureckiej jest wynikiem politycznego spisku przeciwko jego krajowi. I takie oskarżenia nie są bezpodstawne, bowiem skoro niemiecki Deutsche Bank zarobił na kryzysie tureckiej waluty w ciągu dwóch tygodni 35 mln USD, to należy domniemywać, że albo niemieccy traderzy byli niezwykle przenikliwi i spostrzegawczy, albo poszli za przykładem innych (np. amerykańskich) instytucji. Tak czy inaczej, spodziewano się uderzenia w Turcję. I nie omieszkano na tej wiedzy zarobić 🙂

Komentarz

Oficjalnie, spór pomiędzy Waszyngtonem, a Ankarą toczy się o amerykańskiego pastora Andrew Brunsona, który został zatrzymany i uwięziony w 2016 roku przez tureckie władze pod zarzutem terroryzmu i szpiegostwa (uczestniczył w zamachu na Erdogana). Jednak w mojej ocenie jest to pretekst dla Amerykanów do tego, by „przekonać” Turcję w ten czy inny sposób do lojalności (podporządkowania) wobec NATO. Z czym, jak wiadomo, ostatnimi czasy było różnie (vide zakupy sprzętu wojskowego w Rosji). Ze zrozumiałych względów Turcja nie jest zadowolona ze wspierania Kurdów przez Izrael i USA. Z kolei Amerykanie spodziewaliby się nieco bardziej „otwartego” nastawienia w tej kwestii ze strony Ankary.

Sankcje na Iran.

Zapowiadane wcześniej sankcje, łamiące postanowienia porozumienia nuklearnego z Iranem zaczęły obowiązywać od 7 sierpnia. Teheran już znacznie wcześniej wykonywał dość stanowcze ruchy, które miały podkreślić nieugięte stanowisko władz irańskich. 2 sierpnia perska flota zapowiedziała przygotowania do przeprowadzenia manewrów wojskowych na Cieśninie Ormuz. Wywołało to kolejne napięcie na linii Iran – USA, a także zaniepokoiło rynek ropy naftowej. 22 sierpnia doradca ajatollaha Alego Chomeiniego ostrzegł, iż jeśli Stany Zjednoczone zaatakują Iran, to Persowie odpowiedzą uderzeniem na Izrael. Pomimo narastania tego konfliktu, Unia Europejska wciąż liczy na to, że będzie mogła kontynuować współpracę z Teheranem, pomimo sprzeciwu Waszyngtonu. W tym celu 25 sierpnia UE przydzieliła Iranowi środki na pomoc rozwojową. Reżim ajatollahów stwierdził jednak, że ich kraj oczekuje jeszcze od Europy gwarancji dotyczących stałych dostaw ropy naftowej, a także zabezpieczenia u umożliwienia korzystania z europejskiej bankowości. 26 sierpnia generał Gwardii Rewolucyjnej Iranu Alizera Tangsiri oświadczył, iż Iran sprawuje pełną kontrolę nad Cieśniną Ormuz. Dzień później Persowie złożyli przeciwko USA pozew do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze o nakazanie Amerykanom zniesienia sankcji. Jednocześnie prezydent Iranu skontaktował się z Emanuelem Macronem drogą telefoniczną by zaapelować o wydanie przez Francję gwarancji, o których mowa była powyżej. 31 sierpnia pojawiła się informacja, że Iran przekazał Irakowi rakiety balistyczne bliskiego zasięgu, które z terytorium Iraku mogłoby dosięgnąć zarówno Izrael, jak i Arabię Saudyjską.

Komentarz

Ustabilizowanie Syrii, sytuacja polityczna w Iraku, a także napięcie na linii Turcja – USA sprzyjają pozycji Iranu. Co Teheran skrzętnie wykorzystuje. Wydaje się, że Persowie zabezpieczyli sobie przedpole, o którym pisałem w analizie dot. Iranu. To z kolei sprawia, że niespokojni i agresywni stali się Żydzi. Izrael regularnie dokonuje ataków lotniczych na terytorium w Syrii, celując w irańskie siły i instalacje. Tel-Awiw wyraźnie czuje się zagrożony, a to z kolei skłania do podejmowania coraz ostrzejszych działań. Jeśli podobne odczucia towarzyszą szejkom w Rijadzie, to można zacząć myśleć o tym, czy przypadkiem nie szykuje się nam kolejna wojna w Zatoce Perskiej. Przeciw Persom. Tutaj jednak w grę wchodzi bardziej uderzenie lotnicze, niż inwazja lądowa, którą trudno byłoby zakończyć sukcesem z uwagi na topografię terenu (inna sprawa, czy koalicja z USA na czele byłaby do tego zdolna w dobie współczesnych wyzwań jeśli chodzi o aktualnego hegemona).

Gruzja w NATO? Nie tak szybko.

1 sierpnia odbyły się międzynarodowe manewry wojskowe w Gruzji. Wzięły w nich udział jednostki z USA, Wlk. Brytanii, Niemiec, Francji, Polski i oczywiście Gruzini. 6 sierpnia wydarzenie to skomentował rosyjski premier Dmitrij Miedwiediew, stwierdzając, że przystąpienie Gruzji do NATO może doprowadzić do katastrofalnych konsekwencji i straszliwego konfliktu. Gruzińskie nadzieje na rychłe dołączenie do Paktu Północnoatlantyckiego ostudziła również Angela Merkel w czasie wizyty w Gruzji w dniu 23 sierpnia.

Komentarz

Tak jak pisałem w niedawno opublikowanej analizie dotyczącej Zakaukazia, Gruzja nie wejdzie do NATO, póki nie odzyska kontroli nad bramami do własnego terytorium (Osetia Płd. i Abchazja) które stoją dla Rosjan otworem.  Niemniej, Gruzja to bardzo ważny kraj dla Europy i Turcji, głównie z powodu tego, iż jest to państwo tranzytowe jeśli chodzi o gaz i ropę z Azerbejdżanu. Stąd też wizyta Merkel.

Afganistan – płomień wojny wybucha na nowo

9 sierpnia talibowie, w ramach szerszej akcji zbrojnej, zaatakowali 270-tysięczne miasto Ghazni w Afganistanie. Atak nadszedł z kilku stron i wyglądał na sporą, dobrze zaplanowaną ofensywę. Walki trwały 5 dni, w czasie których zginęło lub zostało rannych setki ofiar. 15 sierpnia Talibowie odstąpili od oblężenia w/w miasta, ale uderzyli z kolei bazę wojskową w prowincji Baghlan, zabijając 35 żołnierzy i 9 policjantów. 16 sierpnia w stolicy Afganistanu doszło do samobójczego zamachu bombowego, w wyniku którego zginęło 48 osób, a 67 zostało rannych.  Warto obejrzeć mapę Afganistanu z kontrolowanymi przez talibów obszarami, zamieszczoną w tym artykule. 19 sierpnia afgański prezydent – Aszraf Ghani ogłosił nowy rozejm z talibskimi bojownikami, jednak Ci odrzucili propozycję i następnego dnia porwali 200 zakładników. 21 sierpnia talibowie dokonali ataków rakietowych na pałac prezydencki w Kabulu. Zaognienie konfliktu dostrzegli ludzie na Kremlu proponując przeprowadzenie rozmów pokojowych. Afgański rząd odrzucił jednak ofertę Rosjan, stwierdzając, że wojna z talibami to wewnętrzna sprawa ich państwa. Wobec takiego obrotu sprawy, 27 sierpnia Rosjanie odwołali konferencję pokojową w tej sprawie.

Komentarz

Termin zbliżających się w październiku wyborów w Afganistanie z pewnością ma wpływ na zaostrzenie sytuacji w państwie i coraz bardziej stanowcze działania talibów. Nie bez znaczenia jest również wynik wyborów w Pakistanie, w wyniku których fotel premiera objął Imram Khan. W mojej ocenie należy spodziewać się wznowienia wojny i sukcesów po talibskiej stronie. Widać bowiem z jednej strony słabość afgańskiego rządu i jego armii, z drugiej, utratę wpływów w regionie przez USA.

Ukraińska Masza i rosyjski niedźwiedź – koniec „przyjaźni”?

Po zbudowaniu mostu krymskiego, Rosjanie podobno przestali przepuszczać statki do ukraińskich portów położonych nad Morzem Azowskim. Pomiędzy 14, a 21 sierpnia do portów w Mariupolu i Bierdańsku nie dotarł ani jeden statek. Z kolei w Donbasie w dniu 23 sierpnia doszło do kilkugodzinnej walki. Dzień później, prezydent Ukrainy przy okazji przemówienia podczas defilady na dzień niepodległości nie omieszkał oskarżyć Rosjan o atak zbrojny. Jednocześnie Petro Poroszenko zapowiedział zerwanie więzi z Rosją. 28 sierpnia ukraińskie władze ogłosiły zamiar wypowiedzenia umowy regulującej żeglugę na Morzu Azowskim, jednocześnie oficjalno rozpoczęto prace nad przygotowaniem dokumentów dot. zerwania traktatu o przyjaźni z Rosją.

Komentarz

Być może wielu już zdążyło zapomnieć o sprawie ukraińskiej, ale hybrydowe działania przeciwko Ukraińcom wciąż trwają. Zmagania (o ile można tak nazwać kopanie leżącego) Moskwy z Kijowem nie ustają. Ukraińcy starają się zbroić i wykonywać głośne, symboliczne gesty, co ma zapewne na celu zwrócenie uwagi zachodnich partnerów. Niewiele jednak to skutkuje przeciw Rosjanom.

Rosja – kolejne przejawy „zbliżenia” na linii Trump – Putin.

3 sierpnia USA nałożyły nowe sankcje dotyczące Korei Północnej. Tyle w teorii. W praktyce wśród trzech firm, które znalazły się na celowniku Waszyngtonu, jedna pochodzi z Rosji (bank). 8 sierpnia Biały Dom uderzył w Kreml już oficjalnie, zapowiadając nowe sankcje na Rosję związane z zamachem na Skripala, które w istocie weszły w życie 22 sierpnia (I transza). Z kolei 23 sierpnia Bank Centralny Rosji wstrzymał kupno zagranicznych walut, po tym jak rubel zanotował kolejne spadki wartości.

Kreml odnotował w tym okresie również sukcesy. 12 sierpnia podpisano Konwencję o statusie prawnym Morza Kaspijskiego (Kazachstan, Rosja, Azerbejdżan, Turkmenistan i Iran). Temat wlókł się od wielu lat (od 1996r.) i uważano go za jeden z tych nierozwiązywalnych. Negocjacje udało się jednak wstępnie zakończyć. Dzięki czemu Azerowie zyskają możliwość budowy rurociągów przez ów akwen, natomiast Rosjanie otrzymali gwarancję, że na Morzu Kaspijskim będą mogły poruszać się jedynie jednostki należące do państw nadbrzeżnych. Podobno Iran (z uwagi na powrót sankcji) ustąpił Moskwie w wielu spornych kwestiach. Detali nie znam, ale jeśli ktoś posiada ciekawe źródło – proszę o linka w komentarzu 🙂

W grze o Syrię

26 sierpnia Rosjanie przestrzegli, że USA może szykować się do kolejnego uderzenia militarnego w Syrii. Miało to związek z faktem, iż dzień wcześniej na Morze Śródziemne wpłynął Amerykański niszczyciel, zdolny do przeprowadzanie ataku rakietowego. W odpowiedzi 28 sierpnia Rosjanie zebrali najliczniejszą jak dotąd (od czasu wybuchu wojny w Syrii) flotę na tym akwenie. Czekamy na ruch USA.

Białoruskie rotacje kadrowe

18 sierpnia prezydent Białorusi Aleksandr Łukaszenko wymienił premiera i część rządu. Następnie 22 sierpnia spotkał się w Soczi z Władimirem Putinem. Rozmowy podobno okazały się fiaskiem. Rosyjski prezydent dąży do odtworzenia państwa związkowego, jednak koncepcja przez niego proponowana prawdopodobnie niezbyt przypadła do gustu Łukaszence. Rosyjskie media spekulują, że W. Putin postawił już krzyżyk na gospodarzu Mińska. Jest to dość prawdopodobne, zważywszy na fakt, iż 24 sierpnia Kreml odwołał ze stolicy Białorusi dotychczasowego ambasadora i wysłał tam człowieka od zadań specjalnych – byłego: funkcjonariusza KGB, FSB i premiera Czeczenii Michaiła Babicza. Być może to właśnie spowodowało, iż A. Łukaszenko 30 sierpnia mówił już o Rosji jako o aniele stróżu Białorusi…

Komentarz

W mojej opinii powinniśmy coraz z większą uwagą spoglądać się za naszą wschodnią granicę. Nie tylko w stronę Kijowa, ale również, a może i przede wszystkim teraz w stronę Mińska. Który najwyraźniej prowadzi z Moskwą jakąś grę. Dla Polski ma to bardzo istotne znaczenie, podobnie jak dla Bałtów, a także Ukraińców. Szerzej temat opisałem w tekście dotyczącym znaczenia Białorusi.

Sprawa Korei Północnej – wciąż brak konkretów!

Po nałożeniu kolejnych, symbolicznych (a raczej dotykających de facto innych graczy) sankcji ze strony USA, nic głośnego się nie działo. 23 sierpnia Amerykanie wyznaczyli nowego specjalnego wysłannika, który ma kierować polityką w stosunku do Pjongjangu.

specjalny wysłannik ds. Korei Płn. 30 sierpnia Donald Trump zapowiedział brak manewrów z Koreą Południową, a także potwierdził przyjazne relacje z Kim Dzong Unem.

Komentarz

Wygląda na to, że koreański front z Chinami został na chwilę nieco zamrożony. Mamy do czynienia z pewnego rodzaju status quo, które jednak nikogo w dłuższej perspektywie czasu nie urządza. Należy jednak pamiętać, że reżim północnokoreański wciąż dysponuje bronią atomową, a USA wciąż utrzymuje sankcje. W końcu musi to doprowadzić do jakiegoś przesilenia i konkretów. Póki co, czekamy.

USA vs Chiny – Gwiezdne Wojny 2?

Fantastycznie kreślone przez Georga Friedmana wizje dotyczące przyszłych systemów uzbrojenia zaczynają sprawiać wrażenie zupełnie realnych. 6 sierpnia Chińczycy przetestowali hipersoniczny samolot. 10 sierpnia Amerykanie zapowiedzieli powstanie szóstej formacji sił zbrojnych – kosmicznej formacji 🙂

Nie sposób również w tym miejscu wrócić na ziemię i wspomnieć o wejściu w życie (23 sierpnia) nowych ceł pomiędzy Chinami i USA.

INNE CHRONOLOGICZNIE:

11 sierpnia – protesty w Rumunii

Odbyły się kolejne antyrządowe protesty w Rumunii. Najwyraźniej ktoś chce wysadzić dotychczasowy rząd, na który stawiają Amerykanie, a który wbrew europejskim instytucjom zdecydował się na obniżanie i likwidację podatków, czym doprowadził do wysokiego wzrostu gospodarczego i przyśpieszył rozwój państwa.

17 sierpnia – manifestacje w Armenii

W stolicy Armenii – Erewaniu, odbyła się kolejna manifestacja związana z setnym dniem rządów Paszyniana. Rosjanie trzymają w Armenii własne siły wojskowe i kontrolują sytuację (również politycznie), jednak „zachód” najwyraźniej ma jakąś ofertę dla Ormian.

20 sierpnia – Grecja po kryzysie?

Grecja oficjalnie zakończyła program pomocowy. Innymi słowy, oficjalnie nie znajduje się już w kryzysie i teraz grecka kraina będzie opływać mlekiem i miodem. Dlatego 27 sierpnia premier Grecji zapowiedział zmianę dotychczasowej strategii gospodarczej i wprowadzenie ulg podatkowych. Oczywistym jest jednak, że to nie bolesne reformy (cięcia, wyprzedaż majątku, uszczelnienia i podwyżki podatków) pozwoliły wyprowadzić Grecję na wzrost gospodarczy, a pieniądze z kolejnych kredytów (zastosowano dokładnie taki sam mechanizm jak w przypadku Portugalii, co wyjaśnialiśmy w analizie). Tak na prawdę reformy pogorszyły jedynie sytuację Grecji, co nie jest jeszcze tak widoczne, ponieważ na grecki rynek wpłynęły pieniądze z „pomocy”. A ponieważ program się właśnie skończył, euro przestanie zasilać ateńską kasę, to możemy się spodziewać dokładnie tego samego co w przypadku Portugalii. Stagnacji i kolejnych problemów. Grecja jednak znajduje się w dużo gorszej sytuacji, więc jest pewne, że Ateny spod topora nie uciekną. Bankructwo to tylko kwestia czasu.

23 – 25 sierpnia – Merkel na Zakaukaziu

Kanclerz Niemiec odwiedziła stolice Zakaukazia, poczynając od Tblisi, przez Erewań, kończąc na Baku. Prawdopodobnie ma to związek z kaspijskim porozumieniem, a także projektami przesyłu do Europy azerskich oraz turkmeńskich surowców energetycznych.

26 sierpnia – Finlandia w NATO?

Prezydent Finlandii stwierdził, że jest taka możliwość. Byłby to dość znaczący cios w interesy Rosji. Świetna ewentualna riposta USA, na ew. działania Moskwy na Białorusi. Jak będzie? Zobaczymy.

27 sierpnia – porozumienie Syria i Iran

Oba w/w państwa usankcjonowały pisemnie to, o czym wiadomo jest już od dawna. Syria i Iran podpisały porozumienie o współpracy wojskowej.

28 sierpnia – Niemcy w projekcie Trójmorza?

Dla nas, to chyba hit ostatniego miesiąca. Polski rząd poparł wniosek Niemiec o udział w pracach Inicjatywy Trójmorza w charakterze państwa partnerskiego. Albo ktoś tu znów próbuje grać na wielu fortepianach (a to oznacza, że ponownie oberwiemy od USA po łapach – np. wracającą jak bumerang sprawą żydowskich roszczeń), albo gramy w grę pozorów. Bo nie dopuszczam do siebie myśli, by decydenci z Warszawy nie przemyśleli tego ruchu w kontekście ewentualnej „kreciej roboty” ze strony Berlina (w końcu Trójmorze to konkurencyjny dla Niemców projekt).

29 sierpnia – bogata w ropę Wenezuela na dnie. Brazylia reaguje

W związku z wybuchem kryzysu i hiperinflacji w Wenezueli, Kryzys i hiperinflacja w Wenezueli, Brazylijczycy 29 sierpnia postanowili wysłać wojsko na granice tych krajów w obawie przed zamieszkami i uchodźcami.

Krzysztof Wojczal

geopolityka, polityka, gospodarka, prawo, podatki – blog

Wartościowe? Pomóż rozwijać bloga